Abstract:
Sanayi işletmeleri, bir sistem bütünlüğü içinde ele alındığında, üretim sürecinin bu bütündeki en önemli ve temel alt-sistem olduğu görülmektedir. Dolayısıyla bir işletmenin pazarda rekabet avantajı sağlamasındaki en önemli etken, üretim sisteminin etkinliğidir. Üretim sistemlerinin etkinliği ise, ancak etkin bir malzeme planlama ve stok yönetim sisteminin kurulması ile sağlanabilir. Stok yönetim ve kontrol sistemleri, karmaşık ve çok yüklü bir bilgi akışım gerektirir. Bu nedenledir ki, stok yönetiminde tutarlılığın sağlanması için, bu bilginin hata oranının çok düşük, hatta sıfır olmasına çalışılmalıdır. Bu gerekliliklerin doğal sonucu olarak bilgi sistemleri, stok yönetiminde geniş uygulama alanları bulmaktadır. Bugün işletmeler bu sistemler arasında, doğru ve hızlı veri toplanmasına olanak veren en ucuz ve etkin sistemin barkod teknolojileri olduğununun farkına varmaktadırlar. Bu çalışmada da sanayii işletmelerinin stok yönetiminde barkod teknolojilerine dayalı bilgi sistemlerinin kullanım olanakları ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmada metodoloji olarak belgesel tarama kullanılmıştır. Elde edilen veriler, bilgiler ve incelenen örnek çalışmalar arasında neden-sonuç ilişkisi kurulmaya çalışılmış ve genel hatlarıyla, sanayi işletmelerinin stok yönetiminde barkod teknolojilerine dayalı bilgi sistemlerinin klasik sistemlere üstünlüklerinin neler olduğu ve bu sistemlerin nasıl olması gerekliliği sorularına cevaplar aranmıştır. Çalışmada önce malzeme (materyal) ekonomisi ve stok yönetimindeki temel kavramlar, stok yönetiminin ilkeleri ve amaçları ile klasik stok kontrol yöntemleri üzerinde durulmuş ve diğer bölümlere bir temel oluşturması amacıyla, stok yönetiminde otomasyon uygulamalarına bir giriş yapılmıştır. Bu otomasyon uygulamaları arasında, stok yönetiminde malzeme kabulü, depo yönetimi, sipariş toplama ve sevkiyat gibi birçok operasyonda kullanılan bir otomatik tanıma ve veri toplama teknolojisi olan barkod teknolojisi incelenmiştir. Barkod teknolojisi daha çok genel uygulama açısından değerlendirilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde, barkod teknolojisinin stok yönetimindeki kullanım olanakları ve etkileri teorik olarak ve detaylı bir şekilde ele alınmış, üçüncü bölümde ise, otomobil sektöründen bir firmadaki uygulamaları örneklenmiştir.
