Abstract:
Rasyonellik ve homojenlik varsayımları ile iktisadi ajanlar arasındaki etkileşimi göz ardı eden temsili ajan yaklaşımı dinamik stokastik genel denge modellerine dayanan yerleşik iktisada duyulan güvenin azalmasına yol açmıştır. 1990'ların sonlarından itibaren ajan tabanlı hesaplanabilirlik yaklaşımı finansal ekonomi, endüstriyel organizasyon, makroiktisat, politik iktisat ve ekonomik şebeke formasyonu başta olmak üzere sosyal bilimlerde popüler olmaya başlamıştır. Son olarak 2008 küresel finansal kriz yerleşik iktisadın daha yüksek sesle tartışılmasına ve ajan-tabanlı yaklaşımının daha çok benimsenmesine neden olmuştur. Bu yeni yaklaşım araştırmacılara pasif haldeki fiziksel varlıklardan inanışları ve davranış kuralları olan aktif karar alıcılara kadar çeşitli ajanların bulunduğu suni bir dünya kurmalarına imkan vermektedir. Bu suni dünyada ajanların birbirleriyle yada çevreleriyle etkileşimi onların adaptif (öğrenen) olmasına ve kompleks adaptif bir sistem meydana getirmelerine izin vermektedir. Aşağıdan yukarıya yaklaşımı ile ajan tabanlı modeller görece daha az yetersizliklerine rağmen birçok avantaja sahiptir. Ajan tabanlı modellerin kullanıldığı bir diğer alan olan döviz kuru piyasasında heterojenlik iki farklı tahmin kuralı ile sağlanmamaktadır: fundamentalist ve chartist. Bu çalışmada da döviz kuru modelinin temel dinamikleri açıklanmaya çalışılmış, ajan-tabanlı ekonominin temel unsurları yürütülen simülasyonlar yardımıyla gösterilmeye çalışılmıştır. Son olarak da simülasyon çıktıları Türkiye döviz kuru piyasası ile karşılaştırılarak Türkiye'deki ajanların davranışları yorumlanmıştır
