Abstract:
İşletmelerin var oluş sebepleri para kazanmaktır. Her işletmede mutlaka daha çok para kazanmayı engelleyen kısıtların bulunduğunu savunan darboğaz teorisi, bu kısıtların tespit edilip, etkin bir şekilde yönetilmesi ve buna bağlı olarak sistemin çıktılarının arttırılması için geliştirilen bir yönetim felsefesidir. Teori üç ana daldan oluşmaktadır. Bunlar lojistik, başarı ölçüleri ile düşünme ve problem çözme süreçleridir. Lojistik yaklaşımında önemli olan darboğaz kaynakların tespit edilmesi ve verilecek diğer tüm kararların darboğazı daha etkin kılmak amacına bağlanmasıdır. Çünkü darboğaz olmayan kaynakların tam kapasite çalışması, sistemden elde edilecek çıktılara olumlu bir katkıda bulunmayacak, sadece ara stok oluşumuna sebep olacaktır. Diğer yandan darboğaz kaynaklarda yaşanan her kayıp sistemin bütünü için kaybı ifade edecektir. Bu sebeple sistem içindeki darboğazların tespit edilip, bu darboğazlı kaynakların diğer kaynaklar ile senkronize çalışmasını sağlamak gerekmektedir. Darboğaz teorisi konusunda, dünya genelinde pek çok araştırma yapılmış olmasına rağmen, ülkemizde bu yönde yapılan çalışmaların sayısı oldukça azdır. Bu durumdan yola çıkılarak hazırlanan bu çalışmada, darboğaz teorisi konusunda teorik bir çerçeve oluşturulması ve darboğaz teorisinin bir sanayi işletmesinde uygulama sonuçlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda, araştırma örneği olarak seçilen firmada, müşteri siparişlerinin gelmesi ve sevk edilmesi aşamasına kadar ilgili tüm proseslerde toplam 1 yıl boyunca gözlem yapılmış ve birtakım bulgular elde edilmiştir. Sistem içinde yer alan darboğazlar kimi zaman makine, kimi zaman çalışanlar, kimi zamansa üst yönetim kararları olarak tespit edilmiştir. Darboğazlı makinelerin kapasitelerinin arttırılması için molalarda çalışılması ve yeni makine alınması, çalışan motivasyonu için performansa dayalı prim sistemi ve iş basitleştirme-sadeleştirme yönünde uygulamalar, firmanın çıktısını arttırma hedefinde oldukça faydalı olmuştur.
