Çokuluslu işletmelerin organizasyonu, organizasyon sorunları ve bir uygulama

Abstract

Çokuluslu işletmeler, değişen ekonomik ve teknolojik koşulların etkisiyle ulusal alanda gösterdikleri faaliyetlerini ülkeleri dışına taşıyarak faaliyetlerine uluslararası düzeyde devam etmeyi amaçlamışlardır. Böylelikle özellikle kendilerinden daha az gelişmiş ülkelerin ekonomik durumlarından, bu ülkelerdeki ucuz üretim faktörlerinden faydalanarak dünya ekonomisinde sözü geçen büyük çaplı işletmeler durumuna gelmişlerdir. Bu çalışmanın amacı genel olarak çokuluslu işletme tanımını, işletmelerin Çokuluslulaşma süreçlerini, çokuluslu işletmelerin organizasyon tiplerini ve organizasyon sorunlarını ortaya koymaktır. Ana hatlarıyla çokuluslu işletme kavramı, dünyada yaygın olarak konumlanmış çokuluslu işletmelerin organizasyon yapıları ve organizasyon sorunları araştırmanın kapsamını oluşturmaktadır. Çokuluslu işletme kavramı kapsamında ise çokuluslu işletme tanımları, çeşitleri, tarihsel süreçleri ve ortak özellikleri yer almaktadır. Uygulama kısmında ise ilaç sektöründe uluslararası düzeyde faaliyet gösteren ABC olarak kodlanmış bir işletme ele alınarak örnek olay incelemesi yapılmıştır. Örnek olay çalışmasında ABC işletmesi hakkında genel bilgi, işletmenin tarihçesi, faaliyet konusu misyonu anlatılarak organizasyon yapısı ve organizasyon sorunları incelenmiştir. Uygulamada araştırma-inceleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada ABC işletmesi örnek olarak alınarak işletmelerin çokuluslu olma yolunda diğer ülkelerde önce küçük üretim tesisleri açarak zamanla her bir ülkede büyüyüp, büyük bir işletme oluşturdukları ve çokuluslu işletmelerin yavru işletmelerini önce bölge bazında ayırdıkları ve her bir işletmede de yine bölge ve ürün bazında ayrıma gittikleri sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın diğer bir sonucu da daha önceleri teknoloji yetersizliği sebebiyle karşılaşılan organizasyon sorunlarının günümüzde gelişen teknolojiyle birlikte daha azaldığıdır .