Aktüeryal denetim kapsamında Türkiye'de emekliliğe yönelik taahhütte bulunan kuruluşlar (vakıf, sandık, dernek, ticari şirket)

Abstract

Bireylerin ilerleyen yaşlarında hayatlarını idame ettirecek emeklilik gelirine sahip olmaları, emeklilik hizmeti veren bir kuruluşa üye olmalarına ve bu kuruluş bünyesinde yer alan emeklilik planlarına katkıda bulunmalarına bağlıdır. Emeklilik planlarının yükümlülüklerini yerine getirebilmesi, varlık ve yükümlülük dengesinin doğru yönetilmesi ile mümkündür. Bu sebeple emeklilik planları üzerinde yapılacak aktüeryal hesaplamalar ve bu hesaplamalarla ortaya çıkan sonuçların denetimi büyük önem taşımaktadır.Yakın zamana kadar emekliliğe yönelik taahhütte bulunan kuruluşların emeklilik planlarına ilişkin varlık ve yükümlülükleri açısından kamu otoritesinin denetimi olmamıştır. 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununun 2007 yılında yapılan bir değişiklikle eklenen Geçici 1 inci maddesi gereğince, üyelerine veya çalışanlarına emekliliğe yönelik taahhütte bulunan dernek, vakıf, sandık, tüzel kişiliği haiz meslek kuruluşu veya sair ticaret şirketlerinin emekliliğe yönelik taahhütlerinin aktüeryal denetimi ilk kez Hazine Müsteşarlığı tarafından yapılmaya başlanmıştır. Bu kapsamda, farklı hukuki statülere sahip 81 kuruluşun Listeye kaydı yapılmış ve bu kuruluşlara ve faaliyetlerine ilişkin ilk veriler ortaya çıkmaya başlamıştır.Bu çalışmada, Türkiye'de yasal bir çerçevesi olmayan, sağlıklı bir hukuki alt yapıdan yoksun, farklı statülerde faaliyette bulunan ve emekliliğe yönelik taahhütte bulunan kuruşlar ve bu kuruluşların faaliyetlerine ilişkin genel resim ortaya çıkarılmakta ve bu kuruluşların aktüeryal denetimine ilişkin bilgiler verilmektedir. Bununla birlikte, Türkiye'de ikinci basamak emeklilik sisteminde faaliyet gösteren kuruluşlar tespit edilmekte, bu kuruluşların teşekkül biçimlerine, kuruluş amaçlarına, sundukları faydalara, finansman yapılarına, vergisel düzenlemeler karşısındaki durumlarına ve kamu kurum ve kuruluşları ile ilişkilerine değinilmektedir. Ayrıca, bu kuruluşların sahip oldukları emeklilik planlarına, aktif-pasif üye yapılarına, finansman yapılarına, gelir ve gider durumlarına ve bilanço büyüklüklerine ilişkin genel bir değerlendirme de yapılmakta ve bu alanın daha sistemli ve verimli bir yapıya kavuşturulması amacıyla öneriler geliştirilmektedir.