Türkiye'de VOB-İMKB 30 Endeks vadeli işlem sözleşmelerinin spot piyasa volatilitesi üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışma ülkemizde 2005 yılı Şubat ayında faaliyete geçen Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Anonim Şirketi bünyesinde ilk defa işlem gören endeks vadeli işlem sözleşmelerinin spot piyasa oynaklığı üzerinde herhangi bir etkisinin olup olmadığının istatistiki yöntemlerle ortaya konulması amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, vadeli işlem piyasalarının, spot piyasalar üzerine etkisi, Türkiye açısından analiz edilmiştir. Analizi yapmak için, EGARCH olarak bilinen, GARCH modelinin genişletilmiş bir biçimi kullanılmıştır. EGARCH modeli uygulamaları ile İMKB 30 endeksinin, fiyat hareketleri incelenmiştir. Çalışmanın uygulamasında İMKB 30 endeksinin 1 Ocak 2003 tarihinden, 31 Aralık 2009 yılı tarihine kadar günlük kapanış değerleri üzerinden hesaplanan getirileri kullanılmıştır. İnceleme kapsamındaki zaman aralığı 1 Ocak 2002 - 30 Aralık 2005 ve 2 Ocak 2006 - 31 Aralık 2009 olmak üzere iki ayrı dönemde analiz edilmiştir. Futures sözleşmelere geçiş sonrası dönem, VOB' un 2005 yılında henüz başlangıç aşamasında olması ve yeterince likit olmaması sebebiyle 2 Ocak 2006 olarak alınmıştır. Ayrıca çalışmada, sözleşme bazında, belli zaman periyotlarındaki volatilite değişimlerine de bakılmıştır. Elde edilen bu sonuçlara göre, Türkiye'de vadeli işlem piyasalarının spot piyasa volatilitesi üzerinde anlamlı bir etkisi vardır sonucuna ulaşılamamıştır. Bununla beraber, İMKB 30 spot volatilitesi EGARCH(1) modellerinde, İMKB 30'a dayalı VOB' a ait işlem adedi ve işlem hacmi değişkenleri istatistiksel olarak anlamlı çıkmış, ve İMKB 30 spot volatilitesini arttırıcı bir etkileri olduğu bulunmuştur.