Abstract:
Ülkeler arası gelişmişlik karşılaştırmalarında seviyeler arasındaki farkı belirleyen unsurlar içinde en güvenilir ve tanımlayıcı olanı sosyo-ekonomik göstergelerdir. Bu çalışmada Uluslararası Karşılaştırma Programı'na üye olan 140 ülkenin gelişmişlik seviyelerine göre sınıflandırılması amacıyla, 41 sosyo-ekonomik değişken kullanılmıştır. Bu değişkenlere SPSS 11.5 paket programında Açıklayıcı Faktör Analizi uygulanarak sosyo-ekonomik gelişmişliğin temel boyutları 6 faktör olarak elde edilmiştir. Sonraki aşamada bu faktörler kullanılarak Hiyerarşik Kümeleme Analizi ve 2 boyutlu Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi ile ülkeler gelişmişlik seviyelerine göre toplam 9 küme olmak üzere gruplanmıştır. Sınıflandırma analizlerinin doğruluğunu test etmek ve uygulamadaki farklılıkları görmek amacıyla Karesel Ayırma (Diskriminant) Analizi kullanılmış, ülkelerin sınıflandırılmasındaki en önemli belirleyici değişkenlerin ekonomik performans ile ekonomik ve teknolojik performans faktörü olduğu belirlenmiştir. Analizler sonucunda gelişmişlik seviyesinin ülkelerin ekonomi yapılarıyla paralel olarak değiştiği görülmüştür. Dünya siyaset ve ekonomisine yön veren ülkeler kendi aralarında bir küme oluştururken, Üçüncü Dünya ülkeleri ve dünyanın en kötü siyasal, ekonomik ve sosyal yapılara sahip ülkeler aynı kümede yer almıştır. Buna ek olarak aynı coğrafi bölgede yer alan ülkeler bir küme oluştururken, aynı bölgesel ekonomik birliklere üye olan ülkelerin çoğunluğu da aynı gelişmişlik seviyesi kümesinde yer almıştır. Analiz sonuçlarına göre ülkelerin bulunduğu coğrafi bölgelerin yanı sıra bu bölgedeki uluslararası siyasi ve ekonomik kuruluşlara üyelikler de ülkelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyelerinin sınıflandırılmasında rol oynamaktadır.
