Etkinlik hesaplama yöntemi olarak veri zarflama analizi ve İMKB'de işlem gören imalat sanayi şirketlerinin göreli finansal etkinliklerinin değerlendirilmesine ilişkin bir uygulama

Abstract

Bu tez çalışmasının temel amacı ülkemiz ekonomik büyümesinin anahtar sektörlerinden biri olan imalat sanayiinin göreli finansal etkinliğinin ölçülmesi ve değerlendirilmesidir. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın kapsamını İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem gören imalat sanayindeki şirketler oluşturmaktadır. Amaçlanan değerlendirme ve karşılaştırmanın yapılabilmesi için birden çok girdi-çıktının olduğu ve girdi-çıktıların farklı ölçü birimlerine sahip olduğu durumlarda, işletmelerin göreli etkinliğini ölçmeyi amaçlayan ve 1978 yılında Charnes, Cooper ve Rhodes tarafından geliştirilen veri zarflama analiz yönteminden yararlanılmıştır. Analiz için en uygun girdi-çıktı kümesi değişkenleri temel analiz yönteminde genel kabul görmüş finansal oranlardan oluşmaktadır. Bu doğrultuda girdi kümesi değişkenleri Cari Oran, Likidite Oranı, Nakit Oranı, Finansal Kaldıraç Oranı ve Finansman Oranı olarak belirlenmiştir. Çıktı kümesi değişkenlerinde ise Aktif Kârlılık Oranı (ROA), Özsermaye Kârlılık Oranı (ROE), Satışların Getirisi (ROS) ve Piyasa Değeri/Defter Değeri yer almaktadır. Bu oranların hesaplanmasında araştırmaya konu olan imalat sanayi şirketlerinin İMKB'den alınmış 2009 yılı Aralık dönemi bilançolarından yararlanılmıştır. Girdi çıktı kümelerinin belirlenmesini takiben analiz için en uygun veri zarflama yöntemi olarak girdi yönelimli CCR modeli seçilmiş ve EMS v1.3 paket programı ile analiz gerçekleştirilmiştir. Sonuç olarak, 2009 Aralık dönemi itibariyle analize dahil olan 149 şirket içerisinden toplamda 34 tanesi etkin olurken imalat sanayinin ortalama etkinlik skoru yüzde 82,75 olarak hesaplanmıştır. Bunun yanında, çalışmada etkin olmayan firmaların etkin hale gelebilmeleri için gerekli potansiyel iyileştirme oranları da hesaplanarak önerilerde bulunulmuştur. Ayrıca imalat sanayinin en fazla etkin firmaya sahip sektör içi alt birimi ?Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi? olarak bulgularda yer almaktadır.