Özet:
Çok sayıda generatör ve enerji üretim santrallerinin birlikte çalıştığı enterkonnektesistemlerde, güç arzı ve talebinde oluşan sürekli değişmeler generatörlerin senkronizasyonunuve kararlılığını olumsuz yönde etkilemektedir. Çeşitli nedenlerle oluşan bozucu etkilerdendolayı açısal hızda ve rotor açısında düşük frekanslı salınımlar meydana gelmektedir. Enerjiüretim sistemlerindeki koruma ve kontrol sistemlerinin performansının arttırılması enerjininkaliteli ve minimum maliyetle üretilmesi için gereklidir.Enerji üretim kontrollerinin performansının arttırılması için son elli yıldır birçok yöntem vekontrol teorisi ortaya atılmıştır. Bu çalışmaların birçoğunda, klasik kontrol metotları veyadaha önce yapılan çalışmalarla karşılaştırma yapılarak önerilen kontrol metotlarınınperformanslarının test edilmesi sağlanmıştır.Bu çalışmada enerji üretim kontrollerinden biri olan uyartım kontrol sisteminin dinamikperformansının arttırılması amaçlanmıştır. Bunun için literatürde kullanılan kontrolyöntemleri araştırılarak daha önce bu alana uygulanmamış ve performansı test edilmemiş yenibir kontrol metodu olarak ?hiyerarşik fuzzy kontrol metodu? bulunmuştur. Ve bu metodunuyartım kontrol sistemi bileşenlerinden güç sistem stabilizatörüne uygulanmasıdüşünülmüştür.Önerilen metodun kontrol performansı tek makineli sonsuz baraya bağlı sistem modeliüzerinde yapılan simulasyon çalışmalarıyla geleneksel güç sistem stabilizatörü, PID ve ikigirişli klasik fuzzy kontrolör ile karşılaştırılarak test edilmiştir. Simulasyon çalışmaları içinMatlab/Simulink programı kullanılmıştır.Önerilen yöntemde ilave edilen üçüncü giriş değişkeninin kontrolör performansına olumluetki sağladığı simulasyon sonuçlarıyla gösterilmiştir. Bu metodun öne çıkan avantajı ikidenfazla girişe sahip klasik fuzzy kontrol uygulamalarındaki kural patlama probleminin önünegeçilmesidir. Toplam kural sayısı kullanılan üçüncü giriş değişkenine rağmen üstel olarakdeğil lineer olarak artış göstermiştir.Anahtar Kelimeler: Uyartım kontrolü, Hiyerarşik fuzzy kontrol, Güç sistem stabilizatörü,Senkron Generatör, Tek makineli sonsuz baraya bağlı sistemJÜRİ:1. Doç. Dr. Nurettin UMURKAN (Danışman) Kabul Tarihi : 18.09.20062. Prof. Dr. Celal KOCATEPE Sayfa Sayısı : 1553. Prof. Dr. Burhanettin CAN4. Prof. Dr. Fahrettin ARSLAN5. Doç. Dr. İbrahim ŞENOL
