Özet:
Bu çalışmada, esas olarak çerçeve sistemlerin hesabına kolonlardaki boy değişiminin etkisi incelenmektedir. Ayrıca, standart uygulamada pek dikkate alınmayan yapım sırası, yapısal sistemin inşaat geçmişi ve yüklerin yapı üzerinde yer alış sırası incelemeye dahil edilmiştir. İnceleme, çok sayıda parametrik çözümler yapılmak ve bunların sonuçlarım değerlendirmek esasına dayandırılmıştır. Çubuk boy değişiminin etkisi çok katlı yapılar için söz konusudur. Boy değişimi normal kuvvetlerle ilgili olduğundan düşey kolon yatay kirişli çerçeve sistemlerde, tabiatıyla, kirişlerdeki boy değişimi ihmal edilecek ölçüdedir. Bu yüzden boy değişimi denince kolon olarak sistemlerde yer alan çubukların değişimi kastedilmektedir. Boy değişiminin etkisinin çerçevenin geometrisiyle çok bağlantılı olacağı düşünülmüştür. Örneğin, kat sayısının yanında, kesitleri çok farklı, bir başka deyimle ortalama normal gerilmesi farklı kolonların bulunduğu sistemlerde, kiriş rijitliklerinin bağıl olarak yüksek olduğu çerçevelerde bu etkinin daha baskın olarak ortaya çıkacağı açıktır. Ayrıca uygulamada, proje hesaplarında yapının inşaat safhaları çoğu kere ihmal edilir. Çok katlı bir yapının aynı anda kendi ağırlıkları dahil bütün daimi yüklere maruz kaldığı varsayılır. Halbuki çok bağlı sistemlerin en tipik örnekleri olan bina çerçevelerinin kat kat inşa edildiği, genelde de en alt kattan en üst kata doğru bir inşaat sırası izlendiği bilinir. Bütün bu etkileri incelemek amacıyla, bu çalışmada, birinci bölümde, çubuk sistemlerin çözüm yöntemleri hatırlatılmış, bunlardan direkt matris deplasman metodu, bu çalışmadaki parametrik çözümlerde de kullanıldığından bağıl olarak daha ayrıntılı verilmiştir. ikinci bölümde kolon boy değişimlerinin etkisini inceleyen çalışmalar için imkanların elverdiği ölçüde kaynak taraması yapılmıştır. Üçüncü bölümde örnek çözümlerinin seçimi, bunların inşaat yöntemi için sıralama ve varsayımlar yapılmış, statik çözümleri yapılarak tipik kesit tesirleri için kattan kata değişimler ve bunların bağıl karşılaştırmaları yapılmıştır. Dördüncü bölümde yapılan çözüm örnekleri sonuçlarının karşılaştırılmaları değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmelere göre gerek inşaat safhalarının hesapta dikkate alınmamasının, gerekse kolon boy değişimlerinin ihmalinin önemli sapmalara ve yanılgılara neden olacağı görülmüştür. Özellikle perdeli sistemlerde düşey elemanlardaki zorlanma farklılığı nedeniyle sonuçta, hesapta pratik yaklaşımları geçersiz kılan neticelerle karşılaşılmıştır. Beşinci bölümde, yukarıda elde edilen sonuç ve değerlendirmelerin ışığında baza önerilerde bulunulmuştur.
