Özet:
Yan savaklar, herhangi bir kanaldan ihtiyaç duyulan debinin temini veya fazla suyun uzaklaştırılması için sulama, arazi drenajı ve kanalizasyon sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Konu ile ilgili rasyonel yaklaşım De Marchi (1934) tarafından yapılmıştır. Daha sonra, birçok araştırmacı kararlı tabanlı kanallar için De Marchi'nin verdiği denklemleri kullanarak savak debi katsayısını belirlemek için çalışmışlardır. Ancak, hareketli tabanlı kanallara yerleştirilen yan savaklar için yeterli sayıda çalışma mevcut değildir. Bu araştırmada, hareketli tabanlı kanallara yerleştirilen yan savakların kanal taban profiline ve ana kanaldaki akım karakteristiklerine etkisi incelenmiştir. Gerek yanal akım ve gerekse kıvrım tarafından yaratılan sekonder akım, ana kanaldaki taban profili ve hidrolik karakteristiklerinde çok önemli değişikliklere sebep olmaktadır. Çalışmada, iç kıyıda ayrılma bölgesi gözlenmiştir. Bu ayrılma bölgesine bağlı olarak ters akım alanı oluşmuştur. Ayrılma bölgesinin boyutu ana kanal yan savak başlangıcındaki Froude sayısına bağlıdır. Çalışma sonucunda, gerek doğrusal ve gerekse hareketli tabanlı kanallar üzerine yerleştirilen yan savaklar, ana kanal taban profili ve akım karakteristiklerinde çok önemli değişiklikler meydana getirmiştir. Ana kanaldaki akım hızı, boyutsuz yan savak uzunluğu ve kret yüksekliği ve taban malzemesi çapı taban profiline etki eden en önemli parametreler olarak ortaya çıkmıştır.
