Statik ve dinamik yükler altında en ekonomik kapalı yanaşma yapı tipinin analizi

Abstract

Kıyılar toplumlar tarafından çeşitli şekillerde kullanılmakla birlikte en geniş kullanımı deniz ticareti, turizm ve balıkçılık gibi amaçlarla olmaktadır. Bu faaliyetlere katılan gemiler ve küçük tekneler (yatlar, balıkçı tekneleri vb.) dalga, akıntı, fırtına ve buz gibi dış etkenlere karşı korunmak amacıyla korunmuş bölgeler ararlar. Bu tip tabii veya yapay olarak korunmuş bölgelere barınak adı verilir. Diğer taraftan korunmuş bölgelerde eğer gemilerin çeşitli ihtiyaçları karşılanıyorsa, bakım ve onarımları yapılıyor veya inşa edilebiliyorsa, yükleme ve boşaltma hizmetleri veriliyorsa ve depolama imkanları mevcutsa bu tip bölgelere liman adı verilir. Yeni yapılacak veya var olup da geliştirilecek bir limanın planlanmasına başlarken dikkat edilmesi gereken en önemli faktörler, optimum ekonomi, optimum emniyet ve optimum estetiktir. Liman planlaması, yer seçimi (yer araştırması, zemin araştırması), liman boyutlarının ve hizmetlerinin belirlenmesi (liman trafiği, gemilerin tip ve boyutları, yanaşma yeri gereksinimleri), genel liman taslağı şeklinde üç ana fazda gerçekleştirilmektedir. Yanaşma yerleri bir limanın iç yapı elemanlarındandır. Yanaşma yerlerinin denize doğru uzananlarına iskele, kıyıya paralel olarak inşa edilenlerine rıhtım denir. Yanaşma yerleri projelendirilirken zemin parametreleri, deniz taban eğimi, yanaşacak gemi boyutları ve yanaşma yeri arkasında kalan depolama alanları, yükleme boşaltma yerleri göz önüne alınır. Çalışmaya konu olan L tipi, beton bloklu ve kesonlar kabul edilen aynı yükler altında, aynı zemin parametreleriyle depremli ve depremsiz haller için boyutlandırılmış ve DLH'nın birim fiyatları esas arınarak yaklaşık maliyetleri hesaplanmıştır. Bu işlemler farklı derinliklerde tekrar edildikten sonra ekonomik kıyaslamaları yapılarak hangi tip yanaşma yerinin daha ekonomik olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmanın sonucunda deprem etkisi de göz önüne alındığında, en ucuz yanaşma yapısının L tipi rıhtım olduğu belirlenmesine rağmen, uygulamada her zaman bu yapının ekonomik olacağı anlamına gelmemelidir. Çünkü zemin, yapı tipi seçiminde önemli bir faktördür. Ayrıca büyük boyutlardaki L tipi bloklarda taşıma ve kaldırma problemi söz konusudur, buna karşın kesonlar yüzdürülerek yerine yerleştirilebilmektedir.