Özet:
Ulaşım planlaması süreci, arazi kullanım fonksiyonları ile ulaşım problemleri arasındaki etkileşimin fark edilmesiyle giderek daha çok üzerinde durulan bir konu olmaktadır. Özellikle hızla büyüyen kentsel alanlarda karşılaşılan ulaşım problemlerine yönelik, planlı ve programlı arazi kullanımı - ulaşım ilişkisinin kurulması gerekmektedir. Ulaşım, çeşitli ölçeklerdeki gelişme dinamiklerini yönlendirmesi ve yüksek yatırım maliyeti gerektirmesi bakımından, planlama konuları arasında öncelikli bir öneme sahiptir. Ulaşımın arazi kullanımıyla ilişkilendirilmesi ise, geçmişin ve günün koşullarını açıklayabilmesi ve geleceğe ilişkin tahminlerin yapılabilmesi açısından önemlidir. Bu tez çalışmasında İstanbul örneği kullanılarak kentin mekânsal gelişmesi üzerinde rol oynamış ulaşım sistemlerinin kentsel gelişme üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Kamu toplu taşıma sistemlerinden İETT, raylı sistem ve denizyollarının erişme noktalarının ve uzunluklarının arazi kullanımları ve kentsel gelişme üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Tez çalışması yedi bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde konunun seçilme nedeni, amacı ve inceleme kapsamı ele alınmıştır. İkinci bölümde metropoliten kent yapısı ve planlaması açıklanmıştır. Üçüncü bölümde arazi kullanımı ve ulaşım etkileşimi incelenmiştir. Dördüncü bölümde arazi kullanımı - ulaşım etkileşiminin modellenmesi açıklanmıştır. Beşinci bölümde İstanbul Metropoliten Kent Alanı' nda arazi kullanımı ve ulaşım karakteristikleri incelenmiştir. Altıncı bölümde arazi kullanımı - ulaşım etkileşimi çözümlemeleri yapılmıştır. Yedinci bölümde elde edilen sonuçlar ve öneriler belirtilmiştir.
