Tetrapod dalgakıranların stabilitelerinin incelenmesi

Abstract

Tetrapod, dalgakıranlarda koruma tabakası olarak sıkça tercih edilen bir beton bloktur ve şev üzerine iki sıra üst üste gelecek şekilde yerleştirilmektedir. Bu bloklar Fransız Sogreah Laboratuvarı'nda üretilmiş ve uzun süre bu laboratuvara ait patentle kullanılmıştır. Bu patentin süresinin bitmesi ile birlikte kullanımı da serbest hale gelmiştir. Sogreah Laboratuvarına ait kullanma kılavuzlarında tetrapodun üst sırasının iki farklı şekilde yerleştirilebileceği anlatılmaktadır. Fakat bu yöntemlerden sadece bir tanesi bugüne kadar ki uygulamalarda büyük çoğunlukla tercih edilmiş diğeri ise pek az kullanılmıştır. Ayrıca bu iki yöntemin hidrodinamik davranışları ise çok farklıdır. Genelde uygulanmış olan yerleşim yönteminde alt sıra tetrapod tabakası, tetrapodların üç bacakları şeve oturacak şekilde yerleştirilir. Üst sıra tetrapodlar ise alttakilerin tersine, bir bacakları alt sıra tetrapodların arasına girip şeve dik olacak şekilde yerleştirilirler. Bu yönteme göre yerleştirilmiş koruma tabakasının porozitesi %54'dür. İkinci yerleştirme yönteminde ise alt sıra tetrapodlar birinci yöntemdeki gibi üç bacakları şeve oturacak şekilde yerleştirilirken, üst sıra tetrapodlar birinci yöntemin tersine üç bacakları alt sıradaki tetrapodların araşma girip şeve bakacak şekilde alt sıranın üstüne yerleştirilirler. Bu yerleştirme yönteminde ise kaplama tabakası porozitesi %61 olmuştur. Sogreah Laboratuvarı, her iki yerleştirme metodunun da kullanılabileceğini söylemesine rağmen, gerek oluşacak porozite farkından, gerekse bu iki yerleştirme metodu arasında dalgakıranın stabilitesine ve dalga tırmanması ile dalga geri çekilmesi gibi su hareketlerine yol açabileceği farklardan bahsetmemiştir. Bu tezin amacı bu iki tip yerleştirme yönteminin dalgakıran stabilitesine ve su hareketlerine etkilerini incelemektir. İnceleme, dalga kanalında düzenli dalgalarla, hidrolik modelde her iki şekilde yerleştirilmiş olan tetrapod tabakaları için stabilite deneyleri olarak yapılmıştır. Yapılan deneyler sonucunda daha az tercih edilen yöntemde kullanılan tetrapod miktarının diğerine karşı %7 az olmasına karşı stabilitesinin ise oldukça yüksek olduğu görülmüştür. Dalgakıran inşaat maliyetleri düşünüldüğünde ortaya çıkan kazanç oldukça yüksektir.