Özet:
Karayolu esnek üstyapılarında bozulmalar, üstyapı üzerine etkiyen trafik ve çevresel şartlara bağlı olarak oluşmaktadır. Taşıt yükleri üstyapıya sırasıyla dingiller ve dingiller vasıtasıyla tekerleklere aktarılmak suretiyle etkimekte, bu sebeple de üstyapıda çekme ve basınç gerilmeleri meydana gelmektedir. Bunun dışında ortam sıcaklığının değişmesi de üstyapıda gerilmelere sebebiyet vermektedir. Asfalt kaplama soğuk hava şartlarında büzülmeye çalışırken, altındaki tabaka ile ara yüzeyde oluşan sürtünme, kaplamanın büzülmesini engelleyici etki oluşturur ve bu nedenle kaplamada gerilmeler meydana gelir. Söz konusu soğuk iklim koşulları nedeniyle üstyapıda oluşan çekme gerilmeleri, çekme dayanımını aştığında kaplama üzerinde enine çatlaklar oluşur. Karayolu doğrultusuna dik olarak oluşan bu çatlaklara "düşük sıcaklık çatlaklar." denir. Bu çatlaklardan sızan sular, çatlaklar, zamanla derinleştirmekte ve asfalt karışımının erken bozulmasına yol açarak üstyapıya büyük zararlar vermektedir. Bu çalışmada, asfalt karışımına filler malzemesi yerine belirli oranlarda katılan sönmüş kirecin, kaplamanın düşük sıcaklık dayanımına etkisi araştırılmaktadır. Bu amaçla, kireç katkısız ve %2, %4, %6 kireç katkılı olmak üzere dört çeşit numune Marshall tasarım yöntemine göre tasarlanarak toplam 104 adet asfalt briketi üretilmiş ve hazırlanan bu numunelerin havada ve suda ağırlıkları ile yükseklikleri alınarak hacim özgül ağırlıkları ve boşluk oran. değerleri hesaplanmıştır. Daha sonra üretilen numunelere (belirli aşamalardan geçirildikten sonra) Marshall stabilitesi ile dolaylı çekme mukavemeti deneyleri uygulanmıştır. Uygulanan deneylerin sonucunda, sönmüş kireç katkısının karayolu üstyapısının soğuğa ve su etkilerine karşı direncini artırdığı tespit edilmiştir. Genel olarak suda ve düşük sıcaklıkta koşullandırılan kireç katkılı malzemelerin mukavemet değerlerinin, katkısız numune değerlerine göre yüksek çıktığı gözlenmiştir. Tasarlanan karışımlar içinde en uygun deney sonuçlarını ise %4 kireç katkılı numuneler sağlamıştır. Bu nedenle, soğuk iklim şartlarının görüldüğü bölgelerde kullanılan asfalt kaplamalara %4 oranında sönmüş kireç katılmasının oluşabilecek çatlakların engellenmesinde etkili olacağı sonucuna ulaşılmıştır.
