Özet:
1998 tarihinde yürürlüğe giren Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik (ABYYHY), önceki yönetmeliklerden farklı olarak, kiriş ve kolonların enine donatı hesabında kapasite tasarımı ilkesinin uygulanmasını öngörmektedir. Bu uygulama, kiriş ve kolon uçlarındaki eğilme momenti kapasitelerinin mümkün olduğunca gerçeğe yakın belirlenmesini gerektirir. Yönetmeliklerce belirlenmiş olan yöntemlerle hesaplanan eğilme momenti taşıma gücü kapasiteleri, donatıdaki pekleşmenin ve betondaki sargı etkisinin ihmal edilmesi, tasarımda kullanılan malzeme güvenlik katsayıları gibi nedenlerle her zaman gerçek eğilme momenti kapasitesinden küçüktür. Bu nedenle ABYYHY 'de gerçek eğilme momenti kapasitesi için kesin hesap yapılamadığı durumlarda, eğilme momenti taşıma gücünün 1.4 katı olarak alınabileceği önerilmekte ve uygulamada genellikle bu öneri kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, kolon eğilme momenti kapasitesini etkileyen çeşitli tasarım değişkenlerinin kolon davranışı üzerindeki etkilerini irdelemek, kolonların eğilme momenti kapasitelerini daha gerçekçi belirlemek üzere bir bilgisayar programı geliştirmek, ABYYHY ve araştırmacılar tarafından önerilen yaklaşımlar ile sözü edilen programdan yararlanılarak elde edilen abaklar kullanılarak kapasitenin belirlenmesinin ne denli sağlıklı sonuçlar verdiğini karşılaştırmak ve bu doğrultuda uygulamada faydalanılabilecek öneriler geliştirmektir. Çalışma toplam sekiz bölümden oluşmaktadır. İlk üç bölümünde, eğilme momenti kapasitenin gerçekçi malzeme modelleri esas alınarak nasıl belirlenebileceği açıklanmıştır. Dördüncü bölümde, çeşitli tasarım değişkenlerinin kolon davranışı üzerine etkileri incelenmiştir. Beşinci ve altıncı bölümlerde, sırasıyla moment kapasitesinin yaklaşık olarak belirlenmesi ve yaklaşık kapasitenin ne denli sağlıklı sonuçlar verdiği irdelenmiştir. Altıncı ve yedinci bölümlerde, sargı donatılı kolonların moment-eğrilik ilişkileri ile pekleşmeli eğilme momenti kapasitelerin belirlenmesine yönelik örnekler ve bu çalışma için hazırlanmış ve gerçekçi malzeme modellerine dayanan bir bilgisayar programı kullanılarak, kolonların pekleşmeli eğilme momenti kapasitelerinin pratik bir biçimde belirlenebileceği karşılıklı etkileşim diyagramlarına yer verilmiştir. Son olarak sekizinci bölümde, irdelemelerden elde edilen sonuçlar ve öneriler sunulmuştur.
