Özet:
Gerek kentsel alanlarda, gerek kent-dışı kırsal alanlarda ulaşım sisteminin düzenli islemesi ve seyahat taleplerinin doğru yönlendirilmesi için belli bir hiyerarşiye göre düzenlenmesi ve taşıdıkları trafik hacmine, geometrik özelliklerine ve üstlendiği fonksiyona göre, belirli amaç ve standartlarda, hiyerarşik olarak sınıflandırılması gerekmektedir. Bu hiyerarşide de, iki şehri birbirine bağlayan otoyol ile konut alanı içindeki sokağın üstlendiği işlev birbirinden farklı olmalıdır. Gelişmiş ülke kentlerinde, planlı yerleşimler ulaşım sisteminin de planlı bir şekilde gelişimini gerekli kılmış, hiyerarşik sınıflandırmanın sistematik bir yaklaşımla oluşturulmasının zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Ülkemizde farklı kurum ve kuruluşlar tarafından kent içi ve kent dışı ulaşım sisteminin düzenlenmesinde farklı yaklaşımlara rastlanmaktadır. Uluslar arası seyahatin bir parçası olarak devam eden ve kentler arası seyahatin belkemiğini oluşturan otoyol ve devlet yolu sistemi hızla gelişmektedir. Bu yollara entegre olan kent içi anayollar, cadde ve sokaklar ülkemiz kentlerinin yol ağını oluşturmaktadır. Ülkemizde, çeşitli sınıflardaki bu yollar, farklı kurumların sorumluluğunda olup, yetki ve hiyerarşi karmaşası yaşanmakta ve bunun sonucunda da ulaşım planlamasında bütüncül bir yaklaşım sergilenememektedir. Bu tezin amacı, bir yerleşimin imar planını hazırlayan şehir plancıları ile ulaşım planını yapan plancılara ışık tutması açısından, Türkiye ve farklı ülkelerden kurum veya kişilerin ulaşım sınıflandırması kavramına bakışlarını ortaya koymak ve değerlendirmektir. Bu amaçla, konum, yol kenarı yapılaşması ve ilgili tasarım fonksiyonunun bir birleşimi olan yol sınıfı grupları, kullanma karakterine, trafik hacmine bağlı yol sınıflandırmaları ile fonksiyonel yol sınıfları detaylı olarak incelenmiştir. Yapılan detaylı incelemelerden elde edilen bilgiler de kullanılarak, Çorlu kentsel alanında, mevcut yol ağının sınıflandırması ile eski ve yeni imar planları ile düzenlenen yol ağlarında ortaya çıkan yol sınıflandırması mevcut veriler ve projeksiyon verileri ile değerlendirilmiştir. Çalışmada, kavramsal bölümlerde, yurtdışında ve ülkemizdeki karayolu sınıflandırma çeşitlerinin literatür araştırması yapılmış, uygulama kısmında ise, Çorlu kentsel alanına ait hazırlanmış imar planları ve mevcut verilerin Arcview programında islenerek niceliksel verilere dönüştürülmesi ve kıyaslanmasını esas alan bir yöntem izlenmiştir. Bu çalışmanın sonucunda, Çorlu örneği esas alınarak, ülkemiz kentlerinin planlanması aşamasında yol ağı oluşturulurken, sınıflandırma kavramının ne şekilde anlaşıldığı ve mevcut durumla kıyaslandığında ne kadar yeterli bir yol ağının oluşturulduğunun ortaya çıkartılmasına çalışılmıştır.
