Özet:
Bu çalışmada, 1993 yılında İstanbul Boğazı'ndan kuzey yönüne yapılmış olan 13698 adet gemiye ait geçişler incelenmiş ve Boğaz trafiğinin, Boğaz bölgesini ve İstanbul şehrini herhangi bir tehlikeye maruz bırakmadan ne şekilde optimize edilebileceği araştırılmıştır. Birinci bölümde, İstanbul Boğazı'nın genel özelliklerinden bahsedilmiştir. Ayrıca, 1994 yılında yürürlüğe konulan Boğazlar ve Marmara Bölgesi Deniz Trafik Düzeni Hakkındaki Tüzük ile Boğazdan geçecek olan gemilere getirilen bazı düzenlemelerden bahsedilmiştir. İkinci bölümde, Devlet İstatistik Enstitüsü'nden temin edilen ve 1993 yılında İstanbul Boğazı'ndan kuzey yönüne gerçekleşmiş olan 13698 gemiye ait ham veriler SPSS 6.0 for Windows ortamında analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, kuzey yönüne yapılmış geçişlerin % 92,6 sının genel yük gemileri ve tankerlerden oluştuğu, geçişlerin % 67 sinin gündüz, % 37,0 sinin gece, % 80,9 unun boş ve % 19,1 inin dolu olarak gerçekleştiği görülmüştür. Ayrıca, gemilerin ortalama 30,883 dakikada bir Boğazdan geçiş yaptıkları ve bir günde ortalama 47 adet geminin geçtiği tespit edilmiştir. Üçüncü bölümde, önceki bölümlerdeki sonuçlardan da faydalanılarak, Boğazdan tiplerine göre (tek yönlü olarak) ve toplam kaç geminin geçiş yapabileceği matematiksel lineer programlama ile incelenmiş ve sonuçlar LİNGO (Language for İnteractive General Optimization) ve LİNDO paket programlan yardımıyla elde edilmiştir. Program sonucunda, bir günde en fazla 237 geminin geçiş yapabileceği, ancak bunlardan sadece 11 adedinin tanker olabileceği görülmüştür. Bulunan bu sonuçlar, tek kuyruk tek hizmet esasına göre oluşturulan kuyruk modelinde değişik durumlar için incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, Boğaz'dan kuzey yönüne geçen gemiler itibarı ile, toplam kapasitenin % 20, tanker geçişlerinde ise % 64 oranında kullanıldığı görülmüştür.
