Özet:
Doğalgaz şebekesinde basınç düşürme işlemi, gaz akışı sınırlandırılarak gerçekleştirilir. Basıncın düşürülmesi regülatör denilen cihazlar vasıtasıyla gerçekleştirilir. Hassasiyetlerine göre regülatörler ikiye ayrılırlar: Direkt etkili regülatörler ve pilot etkili regülatörler. Direkt etkili regülatörlerde diyafram üzerine etkiyen kuvvet ağırlıkla, yayla veya pnömatik basınçla elde edilir. Pilot etkili regülatörlerde çıkış basıncı, pilot rölelerle sağlanan pilot basıncıyla düşürülür. Çelik şebeke tarafindan taşınan gaz 20 bar basınç altında regülatör istasyonlarına girer ve basıncı 4 bara düşürülerek polietilen dağıtım hatlarına gönderilir, servis regülatörleriyle ikinci kez basıncı düşürülüp (21 ve 300 mbar basınçta) tüketime sunulur. Şebeke üzerinde kurulan kontrol sistemleriyle gaz akışı ve basınçları kontrol edilmektedir. Aktüatörler, yerinden veya uzaktan kumanda ile acil durumlarda çelik hatlarda vana odalarındaki vanaya kumanda ederek gaz akışını kesmeye yarayan sistemlerdir. Scada, uzaktan kontrol, gözlem ve veri işleme sistemidir. Deprem vanaları, sismik hareketi algılayarak bina girişinden önce gaz akışım keserler. Bu tezde gaz işletmeciliğinin temel taşlarından biri olan basınç düşürme yöntemleri, bölge, müşteri, servis regülatörleri ve domestik regülatörleri detaylı olarak incelenmiş aktüatör sistemi, scada sistemi ve deprem vanaları ise genel olarak işlenmiştir. Teze ağırlıklı olarak konu olan bölge, müşteri ve servis regülatörleri, bir bölge veya mekandaki evsel, ticari ve sanayi gaz kullanıcılarına temin edilen gazın debi ve basınç ayarını yapıp ölçüm imkanı veren cihazlardır. Bu kapsamda, söz konusu cihazların çalışma prensipleri ve teknik özellikleri incelenmiş, basınç düşümü ve regülatörde akış konularında teknik ve teorik açıklamalarda bulunulmuş, regülasyon sistemlerinin işletilmesi esnasında karşılaşılan çeşitli problemler ve bu problemlerin çözümü ile ilgili hangi metotların uygulanabileceği araştırılmıştır. Ayrıca deprem vanaları ile ilgili yerli ve yabancı standartlar incelenmiş ve bazı sonuçlar elde edilmiştir.
