Abstract:
Bu tez ile XVIII. yüzyılda yaşamış olan Türk Edebiyatı şair, nesir ve
şeyhlerinden Ahmed Hâlis'in Türkçe kaleme aldığı Tufeylü Menâkıbi'l-Kibâri'l-
Mevlevî fî Menkabeti Hazreti'ş-Şeyhi's-Sâkıbi'l-Maènevî adlı menâkıbının
transkripsiyonlu ve tenkitli metninin hazırlanarak eserin tanıtılması ve menâkıbının dil
ve üslup özelliklerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Ahmed Hâlis, menâkıbında
kendisi gibi bir Mevlevî şeyhi ve şairi olan babası Mustafa Sâkıb Dede'nin hayatını
ve kerametlerini kaleme almıştır. Menakıp, ayrıca Mevlevîlik kültürü ve tarihi ile
ilgili önemli bilgiler içermektedir. Eser, Mevlevîlik tarihi açısından büyük öneme
sahip bir şehir olan Kütahya'da 48 yıl şeyh olan, yetiştirdiği kişiler ve ortaya
koyduğu eserlerle Mevlevî kültüründe ve edebiyat tarihinde büyük izler bırakan şair
Sâkıb Dede'nin hayatının yine bir şair olan oğlu Ahmed Hâlis'in kaleminden
aktarılması sebebiyle önem arz etmektedir. Mensur olarak kaleme alınan menakıp;
bilhassa Mevlânâ'nın Mesnevî'sinden, Sâkıb Dede'nin Divan'ından ve Ahmed Hâlis'in
şiirlerinden alınmış manzum parçalar içermektedir. Eserin Süleymaniye Yazma
Eserler Kütüphanesinde bir, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesinde üç
olmak üzere toplam dört nüshasına ulaşılmış ve bu çalışma hazırlanırken bu
nüshalardan en eski tarihli ve en güvenilir olduğunu düşünülen Süleymaniye Yazma
Eserler Kütüphanesi 1186'da kayıtlı nüsha ile İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler
Kütüphanesi 10145'de kayıtlı nüshaların edisyon kritiği yapılarak eserin metni
oluşturulmuştur. Bu çalışma; 18. yüzyıl mensur eserlerine genel bir bakış, Ahmed
Hâlis'in hayatı ve Tufeylü Menâkıbi'l-Kibâri'l-Mevlevî fî Menkabeti Hazreti'ş-Şeyhi's-
Sâkıbi'l-Maènevî''nin transkripsiyonlu ve tenkitli metni, metnin dil ve üslup
incelemesi ve nüshaların tanıtımından oluşmaktadır.
