Abstract:
Bir ulusun varlığını devam ettirebilmesinin teminatlarından sayılan aile, zamanla
farklı biçimlere evrilmiştir. Bu süreç, büyük ebeveyn-torun ilişkisinde sancılı
değişimleri beraberinde getirmiştir. Çekirdek aileye sıkıştırılan çocuk, aile
büyüklerinin tecrübe ve sevgisiyle büyüme olanağından mahrum bırakılmıştır.
Çocuğun gelişiminde sağlıklı kurulan büyük ebeveyn-torun ilişkisine ihtiyaç vardır.
Modern dünyanın bu ilişkiye izin vermediği durumlarda mevcut boşluğu
doldurmak için çocuk edebiyatına da mühim görevler düşmektedir.
Nitel araştırma desenlerinden durum çalışmasıyla gerçekleştirilen bu çalışmada
çağdaş çocuk kitaplarında yer alan aile büyüklerinin sunuluş biçimleri ele
alınmıştır. Çalışma kapsamında içerisinde büyük ebeveyn torun ilişkisini ve
aktarımını ihtiva eden ölçüt örnekleme ile araştırma nesnesi olarak belirlenen 15
çocuk kitabı doküman olarak kabul edilmiş ve analiz sürecinde doküman
incelemesinden yararlanılmıştır. Araştırmacı tarafından okunan ve içerik analizi
yöntemiyle analiz edilen kitaplarda yer alan dede/nine figürlerinin sunuluş biçimleri
ve torunlarıyla kurdukları iletişim türleri tespit edilmiştir. Elde edilen veriler,
uzman görüşüne başvurularak kategorilendirilmiştir. İçerik analizi ile
kategorilendirilen mevcut veriler, betimsel analiz ile yorumlanmıştır.
Araştırma sonucunda, incelenen eserlerde en fazla “günlük yaşam” ana
kategorisine yer verildiği belirlenmiştir. Mevcut kitaplar içinde en fazla rastlanan
unsur ise ”kişiler arası olumlu iletişimdir." Eserlerde “vatan sevgisi” kategorisine
hiç yer verilmediği tespit edilmiştir. Toplam unsur miktarının en fazla olduğu eser
Ninemin Yemekleri Dedemin Oyuncakları, unsur çeşitliliğine en fazla yer verilen
eser ise Dedemin Uçan Dairesi'dir. Her iki kategoride de en az unsur tespit edilen
eser, Çetin Ceviz’dir. Elde edilen bulgular doğrultusunda nine ve dede figürlerinin
sunuluş biçimleri unsurlarının çocuk kitaplarında dengeli dağılım göstermediği,
belirli kategorilere odaklanıldığı belirlenmiştir.
