Özet:
Bu araştırmanın genel amacı; Nasreddin Hoca fıkralarının kültürel bağlamda
incelenmesi ve yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılabilirliğini
belirlemektir. Çalışmada önce dil ve kültür kavramları açıklanmış, iki kavram
arasındaki bağ, yabancı dil öğretimi boyutunda ele alınmıştır. Bu bağlamda yabancı
dil öğretiminde kültür aktarımının yeri ve önemi anlatılmış, kültürel aktarımın
Avrupa ortak dil çerçeve programı çerçevesinde gerçekleşmesinde yazılı metinler ve
sözlü kültür ürünlerinin işlevine değinilmiştir. Daha sonra Türk zekâsının ve
dehasının kültür elçiliğini yapan Nasreddin Hoca tanıtılmış; onun fıkralarının genel
yapısı ve özellikleri üzerinde durulmuştur. Nasreddin Hoca fıkralarının yabancılara
Türkçe öğretiminde hangi yapısal ve içerik özellikleriyle kullanılabileceği
meselesinin yanında, ayrıntılı olarak fıkraların taşıdığı kültürel değerler aktarılmaya
çalışılmıştır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden doküman incelemesi yöntemi
kullanılmıştır. Farklı yazarların yorum ve derlemeleriyle hazırlanmış 7 adet
Nasreddin Hoca fıkrası, yabancılara Türkçe öğretiminde metinlere yansıyan kültürel
öge ve alt ögeler dikkate alınarak doküman analizi yöntemiyle seçilmiş ve kültürel
aktarım bağlamında kullanılabilirliğinin tespiti için uzman görüşüne sunulmuştur.
Uzmanlardan gelen puanların “Lawshe tekniği” ile kapsam geçerlilik oranlarının
tespit ve değerlendirmesinden sonra çalışmanın uygulama bölümüne geçilmiştir.
Fıkralar, yarı yapılandırılmış form aracılığıyla 34 kişilik Yıldız Teknik Üniversitesi
B2 seviyesi TÖMER öğrencilerine sunulmuş; öğrenci yorumları fıkraların kültürel
değeri, seviyeye göre anlaşılabilirliği, dil öğretiminde kullanılabilirliği, öğrenci
beğeni ve tercihleri açısından incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Araştırmadan elde
edilen sonuç ve bulgulara göre öğrenci uygulaması sonuçları ile uzman görüşleri
analizi birbirini destekler niteliktedir. Yapısal özelliklerinin yanında toplum ve insan
hayatının iç içe geçtiği Nasreddin Hoca fıkraları, geçmişi ve bugünü yansıtan renkli
birer aynadır. Yabancı öğrenciler fıkralar aracılığı ile hem kaynak kültür ile hedef
kültür arasında bağ kurabilecek hem de Türkçeyi öğrenirken, Türk insanını ve Türk
toplumunu tanıyacaklardır. Bu tez, Nasreddin Hoca fıkralarının, sahip olduğu
kültürel nitelikler ile yabancı dil öğretiminde daha fazla yer alması gereğine kaynak
teşkil etmektedir.
