Abstract:
Türkiye'nin Kıbrıs politikaları 1940'lı yıllardan günümüze kadar süreklilikten çok kırılmalar etrafında şekillenmiştir. Bu çalışmanın amacı, Kıbrıs politikalarındaki dönüşümün toplum nezdinde nasıl meşru kılındığını kolektif hafıza inşası ile sinema ilişkisi üzerinden analiz etmektir. Araştırma, Türkiye sinemasında 1963-1975 yılları arasında ve 2000'li yıllarda çekilen Kıbrıs konulu filmleri inceleyerek ilgili siyasal gelişmelerle filmlerin söylem ve anlatıları arasındaki paralellikleri ve ayrışmaları ortaya koymayı hedeflemektedir. Böylece Kıbrıs politikasındaki dönüşümlerin sinemaya nasıl yansıdığı ve sinemanın bu dönüşümlerden nasıl etkilendiği tespit edilmeye çalışılmaktadır. Sinemanın kolektif hafıza inşa sürecinde nasıl bir rol oynadığı, çalışmanın temel sorunsallarından birini oluşturmaktadır. Bu anlamda öncelikle kolektif hafıza oluşumuna dair teorik perspektifler araştırılmış ve Türkiye'nin Kıbrıs politikalarının tarihsel arka planı incelenmiştir. Ardından, bu bilgiler ışığında Kıbrıs filmlerinde kullanılan kolektif hafıza inşa unsurları deşifre edilmiş ve bunların dönemin siyasi gelişmeleriyle ilgisi irdelenmiştir. Sembol, imge ve mitler ile bunların aktarıldığı söylem, araştırmanın öncelikli odak noktalarını teşkil etmiştir. Dönemsel olarak kategorilere ayrılan filmlerin betimleyici nitel içerik analizi yapılmıştır. Bu araştırma, Türkiye'nin, Kıbrıs sorununun çözüm ya da çözümsüzlüğünde nasıl konumlandığını toplumsal bellek odaklı bir sinema perspektifinden analiz ederek literatüre yeni bir kavramsal bileşimle katkıda bulunacaktır. Literatürde kolektif hafıza oluşumuna dair kavramsal yaklaşımlar üç ana sınıfa ayrılabilir. Bunlardan ilk kategori, kolektif eylemlerin ancak bireysel düzeyde gerçekleştirilebileceğini vurgulayan ve dolayısıyla bireyin hatırlama pratiklerine vurgu yapan bakış açısıdır. İkincisi, bireyin esas hatırlayıcı olduğunu fakat hatırlama sürecinde toplumsal çevreden etkilendiğini savunan anlayıştır. Son olarak da bireysel ve kolektif hafıza pratiklerini birbiriyle etkileşim halindeki iki ayrı kulvar olarak değerlendiren açıklamalardır. Bu çalışma, söz konusu kuramsal yaklaşımlarda bahsi geçen toplumsal süreçlerden biri olan sinemanın, kolektif hafıza pratiklerine nasıl nüfuz ettiğini veya bu pratikleri nasıl bozuma uğrattığını araştırarak ilgili literatürlere katkı sağlamayı hedeflemektedir.
