Özet:
Bu çalışmanın amacı, Osmanlı saraylarının son örneklerinden olan, özellikle Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nde Sultan’ın hem evi hem de imparatorluğu yönetim merkezi olarak kullanılan Yıldız Sarayı’nı arşiv fotoğrafları aracılığıyla incelemek ve sarayı özgün haliyle anlamaya çalışmaktır.
Tezimiz, Yıldız Sarayı’nın üzerine kurulmuş olduğu arazi ve bölgenin Antik Dönem, Bizans, Osmanlı ve özellikle II. Abdülhamid Dönemi’nde yoğunlaşarak son şeklini alan kullanım ve yapılaşma faaliyetlerinin tarihçesini, Sultan’ın tahttan indirilmesiyle başlayan tasfiye sürecini, Cumhuriyet Dönemi’ndeki kullanımları, Yıldız Arşivi’nin önemli bir parçasını oluşturan fotoğraf albümlerini, II. Abdülhamid’in fotoğrafa verdiği önemi, Yıldız Arşivi içerisinde Yıldız Sarayı’nı gösteren fotoğrafların belirlenmesini, bu fotoğraflardan seçilenlerin analizini kapsamaktadır.
Çalışmada Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nde bir külliye gibi kurgulanan Yıldız Sarayı’nı oluşturan yapı elemanları, Saraya girişi sağlayan kapılar, avlular çevresinde şekillenen idari bölüm ve hususi bölüm, bahçeler ile çevre yapılar olmak üzere tasnif edilmiş, bunlar tarih ve sanat tarihi özellikleri açısından incelenmiştir. II. Abdülhamid Arşivi’ndeki Yıldız Sarayı fotoğrafları çekildiği yerler ve fotoğrafçılar açısından listelenmiş, bunlardan özellikle Yıldız Sarayı’nda gerçekleşen merasimlerden ve zamanla yok olan veya taşınan kültür varlıklarından örneklere ait fotoğraflar fotoğraf okuma yöntemiyle analiz edilmiştir.
Analizler yapılırken kullanılan materyallerin en önemlisi şüphesiz II. Abdülhamid Fotoğraf Koleksiyonu’nda yer alan arşiv fotoğraflarıdır. Ayrıca fotoğrafların içerik analizi için dönemi aydınlatan tarihi kaynaklardan yararlanılmıştır. Bu bilgilerle fotoğraflarda biçimsel olarak yer alan öğeler eşleştirilerek analizler tamamlanmıştır. Çalışmanın en özgün bölümü olan “Fotoğraf Analizleri” bölümünde birtakım yeni bilgilere ulaşılmıştır.
Sonuç olarak Yıldız Sarayı’nı oluşturan yapılar topluluğu günümüze Sultan II. Abdülhamid Dönemi’ndeki özgün haliyle ulaşamamış, yıllar içinde çeşitli tasfiye, düzenleme ve tahsisler neticesinde Sarayın kaybedilen bütünlüğünü fotoğraflar aracılığıyla kavrama imkanı elde edilmiştir.
