Özet:
Ülkeler arası gelişmişlik karşılaştırmalarında seviyeler arasındaki farkı belirleyen
unsurlar içinde en güvenilir ve tanımlayıcı olanı sosyo-ekonomik göstergelerdir. Bu
çalışmada Uluslararası Karşılaştırma Programı’na üye olan 140 ülkenin gelişmişlik
seviyelerine göre sınıflandırılması amacıyla, 41 sosyo-ekonomik değişken
kullanılmıştır. Bu değişkenlere SPSS 11.5 paket programında Açıklayıcı Faktör
Analizi uygulanarak sosyo-ekonomik gelişmişliğin temel boyutları 6 faktör olarak
elde edilmiştir. Sonraki aşamada bu faktörler kullanılarak Hiyerarşik Kümeleme
Analizi ve 2 boyutlu Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi ile ülkeler gelişmişlik
seviyelerine göre toplam 9 küme olmak üzere gruplanmıştır. Sınıflandırma
analizlerinin doğruluğunu test etmek ve uygulamadaki farklılıkları görmek amacıyla
Karesel Ayırma (Diskriminant) Analizi kullanılmış, ülkelerin sınıflandırılmasındaki
en önemli belirleyici değişkenlerin ekonomik performans ile ekonomik ve teknolojik
performans faktörü olduğu belirlenmiştir. Analizler sonucunda gelişmişlik
seviyesinin ülkelerin ekonomik yapılarıyla paralel olarak değiştiği görülmüştür.
Dünya siyaset ve ekonomisine yön veren ülkeler kendi aralarında bir küme
oluştururken, Üçüncü Dünya ülkeleri ve dünyanın en kötü siyasal, ekonomik ve
sosyal yapılara sahip ülkeler aynı kümede yer almıştır. Buna ek olarak aynı coğrafi
bölgede yer alan ülkeler bir küme oluştururken, aynı bölgesel ekonomik birliklere
üye olan ülkelerin çoğunluğu da aynı gelişmişlik seviyesi kümesinde yer almıştır.
Analiz sonuçlarına göre ülkelerin bulunduğu coğrafi bölgelerin yanı sıra bu
bölgedeki uluslararası siyasi ve ekonomik kuruluşlara üyelikler de ülkelerin sosyoekonomik
gelişmişlik seviyelerinin sınıflandırılmasında rol oynamaktadır.
