The economic causes of collapse of the Soviet Empire are one of the actual and
controversial topics of the modern economics. Over the last 20 years there were made a
lot of works and researches in this subject. The purpose of this thesis is detection and
learning the main economic reasons of the dissolution of the Soviet Union. We develop
our analysis in the three main directions. The first direction describes the work of Soviet
economic policies, which was based on the administrative- command type of economic
system. The main economic policies of the USSR were War Communism, New
Economic Policy and Democratic Centralism. Each of these economic policies has its
own characteristics. The second direction is related to the analysis of the Soviet
economy, which encompassed the period from Stalin to Brezjnev epoch. This longlasted
period will be inspected based on the analysis of the soviet industrial, agricultural,
financial and transport system. In this part we will concentrated on such economic
reforms as industrialization and collectivization, reforms of Khrushchev, Kosygin’s
reforms and the process of intensification. The paper has recognized that the problems
pertained to the Soviet economy is tensely connected with the agricultural sector, the
shortage of Scientific Technical Progress in economy, super-industrialization and
militarization of the economy and etc. The third part of the thesis examines the main
economic causes of collapse of the USSR. During the research we found the four main
factors of breakdown. Firstly, the Cold War characterizes the enormous defense
expenditures of the Soviet economy, which adversely affected development of the other
spheres of the economy. The second factor was the oil crisis of 1985 year which swiped
by the budget and incomes of the Soviet government and led to the deep budget deficit
and hard currency shortage in the country. The third factor is repressed inflation which
gave push to such problems as shortage of goods, savings, input hoarding, supply
diversion and hyperinflation. The last factor of the breakdown was Gorbachev’s
Perestroika (Restructuring). It was a series of laws aimed for the shifting of the economy
to the market socialism. However these reforms were failed. All these factors forced the
USSR in a deep economic, social and political crisis, from which it was unable to exit.
Sovyet İmparatorluğu’nun çöküşünün ekonomik nedenleri modern ekonomide aktüel ve
tartışılan konulardan biridir. Son 20 yılda bu konu üzerinde bir çok çalışma ve
araştırmalar yapılmıştır. Bu tezin amacı Sovyetler Birliği`nin çöküşünün temel
ekonomik nedenlerinin araştırılması ve öğrenilmesidir. Analizimizi üç önemli yönde
geliştireceğiz. Birinci bölümde, idari-komuta ekonomik sistem tipi ile yönetilen Sovyet
ekonomik politikalarının çalışma prensibi tanımlanacak. SSCB`nin temel ekonomik
politikaları şunlardır: Savaş Komünizmi, Yeni İktisat Politikası ve Demokratik
Merkeziyetçilik. Bu ekonomik politikalarının her birinin kendi özellikleri vardır. İkinci
bölüm Sovyetlerin Stalin çağından Brejnev cağına kadar olan dönemin analizidir.
Ayrıntılı olarak Sovyetlerin sanayi, ziraat, finans ve ulaşım sisteminin analizi
yapılacaktır. Buna ek olarak sanayileşme ve kolektifleştirme, Kruşçev reformları,
Kosigin reformları ve yoğunlaşma süreci gibi ekonomik reformlar üzerinde konsantre
olacağız. Analiz sürecinde Sovyet ekonomisinde ziraat sektörü ile, ekonomide Bilimsel
Teknik İlerlemenin eksikliği ile ve aşırı sanayileşme ve askerileştirme ile ilgili sorunlar
tespit edilmiştir. Tezin üçüncü bölümünde Sovyetler Birliği`nin çöküşünün temel
ekonomik nedenleri inceleniyor. Konu araştırmasında çöküşün dört en önemli faktörü
tespit edilmiştir. İlk faktör, ekonominin diğer alanlarının gelişmesini engelleyen ve
büyük savunma harcamaları ile finanse edilen Soğuk Savaştır. İkinci faktör, Sovyet
hükumetinin bütçe ve gelirlerinin düşüren ve ülkede derin bütçe açığı ve sabit para akımı
sıkıntılarına neden olan 1985 yılının petrol krizidir. Üçüncü faktör, Sovyet
ekonomisinde mal kıtlığına, tasarruf azlığına, istifçilik, ve hiperenflasyon gibi sorunlara
yol açan bastırılmış enflasyondur. Çöküşün son faktörü ise Gorbaçev tarafından yapılan
Perestroyka (Yeniden Yapılanma) politikasıydı. Bu reform “piyasa sosyalizmi” ne geçişi
mümkün kılan kanunlardan oluşuyordu. Fakat bu yasalar istenilen başarılar elde
edilemedi. Sonuç olarak tüm bu faktörler, Sovyetler Birliği'ninde bir ekonomik, sosyal
ve siyasi bir krize yol açtı.
