Abstract:
Bu çalışmanın temel amacı, iş yaşamında sıklıkla karşılaşılan üretkenlik karşıtı davranışların belirleyicilerini tespit etmektir. Bu çerçevede çalışmada temel belirleyiciler olarak, beş büyük kişilik özelliği ve örgütsel adalet algısı ele alınmıştır. Bu doğrultuda, üretkenlik karşıtı davranışlar ile beş faktör kişilik modeli ve modelin boyutlarından; uyumluluk, sorumluluk, nevrotiklik, dışa dönüklük ve gelişime açıklık arasındaki ilişkiler, üretkenlik karşıtı davranışların çeşitli demografik özelliklerle (cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, gelir durumu) arasındaki ilişki incelenmiştir. Ayrıca kişiliğin üretkenlik karşıtı davranışlar üzerindeki etkisinde, aracı değişken olarak örgütsel adalet algısının rolü incelenmiştir. Örneklem grubunu Kırklareli ili sınırlarında enerji sektöründe faaliyet gösteren bir kuruluşta çalışan 201 kişi oluşturmaktadır. Çalışanlara demografik bilgileri, kişilik özellikleri, örgütsel adalet ve üretkenlik karşıtı davranışlar ile ilgili sorular içeren anket formu uygulanmıştır. Araştırma sonuçları SPSS 19.0 istatistik paket programı yardımıyla analiz edilmiştir. Verilerin analizinde; frekans analizi, tanımlayıcı istatistiki analizler, faktör analizi, güvenilirlik analizi, Kolmogorov-Smirnov testi, Pearson Korelasyon analizi, Hiyerarşik regresyon analizi, Bağımsız örneklem T-testi ve tek yönlü varyans analizleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda kişilik ve kişiliğin boyutlarından sorumluluk ve uyumluluk boyutunun üretkenlik karşıtı davranışlar ile negatif yönde ilişkili olduğu, kişiliğin boyutlarından nevrotiklik boyutunun ise üretkenlik karşıtı davranışlar ile pozitif yönde ilişkili olduğu görülmüştür. Kişiliğin diğer boyutları olan dışa dönüklük ve gelişime açıklık boyutları ile üretkenlik karşıtı davranışlar arasında ise bir ilişki tespit edilememiştir. Araştırmada ayrıca kişiliğin üretkenlik karşıtı davranışlar üzerindeki etkisinde, aracı değişken olarak örgütsel adalet algısının rolü incelenmiş olup, hem örgütsel adaletin hem de örgütsel adaletin alt boyutları olan dağıtım adaleti, süreç adaleti ve etkileşimsel adaletin model üzerinde aracılık etkisi saptanmıştır. Son olarak ise çalışanların sergiledikleri üretkenlik karşıtı davranışların medeni durum, gelir durumu, cinsiyet ve eğitim durumu değişkenlerine göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.
