Abstract:
Büyük Türk göçü güzergahı izlendiğinde Orta Asya ve Anadolu paralelinde kuzey yarım küreye düşen platolar, Türk kültürüne ait çok özel bir kültür mirasını, "halı" ve "kilimi, yazılı tarih gibi sürekli geliştirerek devam ettirmiştir. Günümüzle bu derin tarihi kesit arasına kurulabilecek en anlamlı köprü de sadece düz veya düğümlü dokumaların "derin" dünyası olmalı. Koyunun sırtındaki elyafın, floradan alınan yaprak, kök ve böceklerle renklendirilmesi kimyacılığını, dokuma "ıstar" tezgahlarının önüne oturup ilme-ilme hikâyelerini tuvaline düğümleyen estetik biçimlendirmenin dehasını, bizi birbirimize bağlayabilme kudretinin nedeninin kadim Türk kültürü olduğunu anlayabiliriz. Bu çalışmada, Geleneksel Türk Sanatında kesintisiz olarak günümüze devam eden halı ve kilimlerin sanat eseri olarak nasıl incelenebileceği ile ilgili yöntemlerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Hans Holbein, LorenzoLotto, Michelangelo Merisi da Caravaggio, Carlo Crivelli, Dali, Pablo Picasso gibi çoğaltabileceğimiz ressam ve heykeltıraşlar Anadolu'da bir Yörük kızı olarak dünyaya gelselerdi uğraştıkları sanat ne olurdu veya kendi duygularını ne ile ifade ederlerdi sorusunun cevabı sorgulanacaktır. Halı kilim ve diğer dokuma araştırmalarında biçimsel bir analiz dışında çalışma olmadığı, olanların da çok yüzeysel olduğu ve bunların belirli bir yönteme dayanmadığı belirlenmiştir. Dokumaların eser olarak analiz edilmesinde sanat eseri analiz yöntemleri ve Erwin Panofsky'nin "Biçimsel, ikonografik ve ikonolojik Sanat Eleştirisi" yöntemi esas alınmıştır. Bu örnekler 14-15.yy Hayvan Figürlü Anadolu Türk Halıları üzerinden değerlendirilmiştir. Bu süreçte literatür taraması, kütüphane çalışması yapılmıştır. Konunun uzmanlarıyla görüşmeler ve 2014-2016 yılları arasında Mersin, Konya, Antalya ve Karaman'da yaşayan Sarı keçili Yörükleri'nde araştırması yapılmıştır. Araştırmanın birinci bölümünde problem durumu, problem cümlesi, araştırmanın amacı, araştırmanın önemi, varsayımlar, kapsam, sınırlılıklar, yöntem ve tekniklere yer verilmiştir. İkinci bölümde halı kilim tarihçesi, tasarım kavramı, sanat eserini oluşturan elemanlar, temel teknik ve tanımlamalar üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde sanat eseri analiz yöntemleri ele alınmış ve 14-15 yüzyıl Hayvan Figürlü Anadolu Türk Halılarından seçilen dokumaların analizleri yapılmıştır. Günümüze kadar yapılan halı kilim araştırmalarından farklı olarak yeni bir model önerisinde bulunulmuştur. Son bölümde elde edilen bulgular değerlendirilip, öneriler geliştirilmiştir.
