Özet:
Bu çalışmada; gelişmekte olan ülkelerin çokuluslu işletmelerinin (GOÜÇUİ) uluslararasılaşma süreçleri, işletmelerin dış pazara giriş stratejilerinden doğrudan yabancı yatırımlar (DYY), GOÜÇUİ'lerin DYY'leri için lokasyon seçimlerini etkileyen faktörler ve son olarak Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden Analitik Ağ Süreci (AAS) modeli ele alınmıştır. Araştırmanın amacı, GOÜÇUİ'lerin DYY'lerinde lokasyon seçimi için Türkiye üzerinden bir ÇKKV modeli geliştirmektir. Araştırmanın ikinci amacı ise, ana ülkesi gelişmekte olan ülke olan ÇUİ'lerin DYY yaparken doğru lokasyon seçimi yapmasını sağlayacak bir karar modeli sunmak ve gelecekteki araştırmalara yol gösterici olmaktır. Araştırmanın önemi, GOÜÇUİ'lerin DYY lokasyon seçimlerinde Türkiye üzerinden bir karar modelini ilk kez sunan bir çalışma olmasıyla öne çıkmıştır. Araştırma kapsamında, dış yatırım alanında uzmanlaşmış 5 akademisyen ve 2014 yılında Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) tarafından sunulan rapora göre Türkiye ulusal ekonomisinin gelişimine katkı sağlayan otomotiv ve yan sanayi sektöründe faaliyet gösteren 5 Türk ÇUİ'nin her biriyle görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri, GOÜÇUİ'lerin DYY lokasyon seçimini etkileyen kriterlerin ve 3 alternatif lokasyonun öncelik sıralarının belirlemesine ilişkin hazırlanan anket formunun uzmanlar tarafından puanlanmasıyla elde edilmiştir. Araştırma verilerinin analizinde, AAS tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, (1) GOÜÇUİ'lerin DYY lokasyon seçimlerini etkileyen ilk 3 kriterin coğrafi özellikler, uluslararası anlaşmalar ve kültürel özellikler olduğu, (2) alternatifler içinden gelişmekte olan ülkelerin tercih edildiği tespit edilmiştir.
