Filibeli Ahmed Hilmi’nin materyalizm eleştirisi

Abstract

Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, Osmanlıların son döneminde yetişmiş bir ilim ve düşünce adamıdır. İyi bir eğitim alt yapısına sahip olan Filibeli, İslam felsefesinin yanı sıra Batı düşüncesinin Antik Yunan’dan kendi devrine kadar geçirdiği tarihsel süreci de bilen şahsiyetlerden biridir. Felsefe, tarih ve psikoloji gibi farklı alanlarda eser vermiş olan Filibeli, bir dönem Darülfünûn’da felsefe hocalığı da yapmıştır. Taşıdığı aydın sorumluluğu gereği devletin ve toplumun gidişatına kayıtsız kalamamış ve savunduğu düşünceler nedeniyle yedi yıla yakın bir sürgün hayatı yaşamıştır. Materyalizmi milli ve dini değerlere aykırı olması nedeniyle karşı çıkan Filibeli Ahmed Hilmi, materyalizmle bilimin birbirinin gereği gibi görülmesini reddetmiştir. Bilime ulaşmak için dini reddetmek gibi bir zorunluluğun olmadığı düşüncesinden yola çıkan Filibeli, hayatının önemli bir kısmını materyalizmin savlarını çürütmeye adamıştır. Bu tez çalışmasının amacı, düşünceleriyle materyalizm eleştirileri bağlamında son derece önemli bir etkiye sahip olan Filibeli’nin bu anlayışa karşı getirmiş olduğu eleştirileri incelemek ve tasnif etmektir. Çalışma giriş, üç ana bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. İlk bölümde tezin konusu ve yazılış yöntemlerinden bahsedilmiştir. İkinci bölümde, felsefe tarihinde Antik Yunan dönemine kadar dayanan materyalizm bir düşünce akımı olarak incelenmiştir. Üçüncü bölümde Filibeli’nin hayatı, eserleri ve felsefi kişiliği ele alınmıştır. Dördüncü bölümde ise onun materyalist felsefeye karşı getirmiş olduğu tenkitler farklı başlıklar altında incelenip analiz edilmiştir. Sonuç kısmında da tez çalışmasının ne gibi sorulara cevap verdiği, hangi çalışmaların önünü açabileceği üzerinde durulmuştur.