Consuming coffee: An investigation on the conservative middle class cafes in İstanbul

Abstract

Turkey underwent profound changes in the economic, political and social spheres after the 1980s. The adoption of the neo-liberal political and economic policies facilitated Turkey’s integration into the global consumer culture and transformed social life in various ways. Economic liberalization and the subsequent developments have led to the spread of consumer culture among individuals in Turkey and enabled them gradually to become a part of the global consumer culture. Along with these developments, Islamism in Turkey also underwent transformations in the post-1980s. Radical Islam started to lose its influence and especially after the 1990s, Islamic groups started to individualize and become a part of the consumer market in Turkey. Accordingly, they started to build their own lifestyles in various aspects from clothing to eating habits, from vacation to residence preferences. As a result, they became more visible in the public arena and began to express themselves in line with their worldview and lifestyle. As part of the capitalist system, both as producers and as consumers, the members of this rising new middle class have adapted and transformed existing spaces while creating new living spaces for themselves. In this regard, cafes have become one of the places where the new conservative middle class has gained visibility in the urban centers especially after the 2000s. The present thesis explored four cafes –Çikolata & Kahve, Nevmekân, Mihrimah Kahve and Huqqa-located in İstanbul in terms of conservative consumption. Based on the participatory observation technique and semi-structured interviews with the cafe owners/managers, this thesis tried to find out the prominent features of the cafes that have a conservative concept as well as explore the ways in which the conservative middle class consumes the space in İstanbul and where this type of consumption stands in the global economy of taste.

Türkiye 1980'lerden sonra ekonomik, politik ve sosyal alanlarda köklü değişiklikler geçirmiştir. Neo-liberal siyasi ve ekonomik politikaların benimsenmesi Türkiye'nin küresel tüketim kültürüne entegrasyonunu kolaylaştırmış ve sosyal yaşamı çeşitli şekillerde dönüştürmüştür. Ekonomik liberalleşme ve sonrasında yaşanan gelişmeler, tüketim kültürünün Türkiye'deki bireyler arasında yayılmasına yol açmış ve onların giderek küresel tüketim kültürünün bir parçası olmalarını sağlamıştır. Bu gelişmelerle birlikte, Türkiye’de İslamcılık da 1980 sonrasında dönüşümler geçirmiştir. Bu tarihten itibaren radikal İslam etkisini kaybetmeye başlamıştır, özellikle 1990’lardan sonra Türkiye’de İslami gruplar bireyselleşmeye başlamış ve tüketim kültürünün bir parçası haline gelmişlerdir. Bu doğrultuda, İslami çevreler kıyafetten yeme içmeye, tatilden yaşam alanına varan tercihlerinde kendi yaşam tarzlarını inşa etmeye başlamışlardır. Bunun sonucu olarak da, kamusal alanda daha çok görünmeye ve kendilerini hayat tarzları ve dünya görüşleriyle uyumlu bir şekilde ifade etmeye başlamışlardır. Kapitalist sistemin hem üreticisi hem de tüketicisi olarak yükselen bu yeni orta sınıf, var olan kamusal alanlara adapte olmuş ve onları dönüştürmüş, bir yandan da kendileri için yeni alanlar yaratmışlardır. Bu bağlamda kafeler, yeni muhafazakâr orta sınıfın özellikle 2000’lerden sonra kentsel alanlarda görünürlük kazandığı yerlerden biri olmuştur. Bu tez İstanbul’da yer alan dört kafeyi - Çikolata & Kahve, Nevmekân, Mihrimah Kahve ve Huqqa- muhafazakâr tüketim açısından incelemiştir. Araştırma yöntemi olarak nitel araştırma yöntemi kullanılmış, katılımcı gözlem tekniğinden faydalanılarak kafelerde gözlemler yapılmış, yarı yapılandırılmış mülakat tekniğiyle kafe sahipleri ve işletme müdürleriyle görüşmeler yapılmıştır. Elde edilen dataya göre, muhafazakâr konseptli kafelerin öne çıkan özellikleri, muhafazakâr orta sınıfın kafelerde tüketime ne şekilde dahil oldukları ve bu şekilde bir tüketimin küresel ekonomide nerede yer aldığını tartışmak amaçlanmıştır.