Turkey underwent profound changes in the economic, political and social spheres
after the 1980s. The adoption of the neo-liberal political and economic policies
facilitated Turkey’s integration into the global consumer culture and transformed
social life in various ways. Economic liberalization and the subsequent developments
have led to the spread of consumer culture among individuals in Turkey and enabled
them gradually to become a part of the global consumer culture. Along with these
developments, Islamism in Turkey also underwent transformations in the post-1980s.
Radical Islam started to lose its influence and especially after the 1990s, Islamic
groups started to individualize and become a part of the consumer market in Turkey.
Accordingly, they started to build their own lifestyles in various aspects from
clothing to eating habits, from vacation to residence preferences. As a result, they
became more visible in the public arena and began to express themselves in line with
their worldview and lifestyle. As part of the capitalist system, both as producers and
as consumers, the members of this rising new middle class have adapted and
transformed existing spaces while creating new living spaces for themselves. In this
regard, cafes have become one of the places where the new conservative middle class
has gained visibility in the urban centers especially after the 2000s. The present
thesis explored four cafes –Çikolata & Kahve, Nevmekân, Mihrimah Kahve and
Huqqa-located in İstanbul in terms of conservative consumption. Based on the
participatory observation technique and semi-structured interviews with the cafe
owners/managers, this thesis tried to find out the prominent features of the cafes that
have a conservative concept as well as explore the ways in which the conservative
middle class consumes the space in İstanbul and where this type of consumption
stands in the global economy of taste.
Türkiye 1980'lerden sonra ekonomik, politik ve sosyal alanlarda köklü değişiklikler
geçirmiştir. Neo-liberal siyasi ve ekonomik politikaların benimsenmesi Türkiye'nin
küresel tüketim kültürüne entegrasyonunu kolaylaştırmış ve sosyal yaşamı çeşitli
şekillerde dönüştürmüştür. Ekonomik liberalleşme ve sonrasında yaşanan gelişmeler,
tüketim kültürünün Türkiye'deki bireyler arasında yayılmasına yol açmış ve onların
giderek küresel tüketim kültürünün bir parçası olmalarını sağlamıştır. Bu
gelişmelerle birlikte, Türkiye’de İslamcılık da 1980 sonrasında dönüşümler
geçirmiştir. Bu tarihten itibaren radikal İslam etkisini kaybetmeye başlamıştır,
özellikle 1990’lardan sonra Türkiye’de İslami gruplar bireyselleşmeye başlamış ve
tüketim kültürünün bir parçası haline gelmişlerdir. Bu doğrultuda, İslami çevreler
kıyafetten yeme içmeye, tatilden yaşam alanına varan tercihlerinde kendi yaşam
tarzlarını inşa etmeye başlamışlardır. Bunun sonucu olarak da, kamusal alanda daha
çok görünmeye ve kendilerini hayat tarzları ve dünya görüşleriyle uyumlu bir şekilde
ifade etmeye başlamışlardır. Kapitalist sistemin hem üreticisi hem de tüketicisi
olarak yükselen bu yeni orta sınıf, var olan kamusal alanlara adapte olmuş ve onları
dönüştürmüş, bir yandan da kendileri için yeni alanlar yaratmışlardır. Bu bağlamda
kafeler, yeni muhafazakâr orta sınıfın özellikle 2000’lerden sonra kentsel alanlarda
görünürlük kazandığı yerlerden biri olmuştur. Bu tez İstanbul’da yer alan dört kafeyi
- Çikolata & Kahve, Nevmekân, Mihrimah Kahve ve Huqqa- muhafazakâr tüketim
açısından incelemiştir. Araştırma yöntemi olarak nitel araştırma yöntemi kullanılmış,
katılımcı gözlem tekniğinden faydalanılarak kafelerde gözlemler yapılmış, yarı
yapılandırılmış mülakat tekniğiyle kafe sahipleri ve işletme müdürleriyle görüşmeler
yapılmıştır. Elde edilen dataya göre, muhafazakâr konseptli kafelerin öne çıkan
özellikleri, muhafazakâr orta sınıfın kafelerde tüketime ne şekilde dahil oldukları ve
bu şekilde bir tüketimin küresel ekonomide nerede yer aldığını tartışmak
amaçlanmıştır.
