Abstract:
Bu çalışma Demokrat Parti döneminin ilk Genelkurmay Başkanı olan
Mehmet Nuri Yamut döneminde Türk Silahlı Kuvvetleri’nde yaşanan değişim,
dönüşüm ve modernizasyon sürecine odaklanmaktadır. Yamut’un Genelkurmay
Başkanlığı dönemi, 37 yıllık tek parti döneminden sonra iktidara gelen Demokrat
Parti’nin Türk Ordusu’nu ilgilendiren etkin politikalar yürüttüğü bir dönem olması
nedeniyle ayrı bir önem taşımaktadır. Bu dönemde Türk Ordusu Kore Savaşı’na
katılmış, iç siyasetin dışında kalarak anayasal çizgide kalmış, eğitim, harekat, lojistik
vb. birçok bakımdan 1800’lü yılların sonlarından itibaren uygulanan Alman
ekolünden Amerikan ekolüne geçmiş, NATO gibi savunma organizasyonuna
girilmesiyle, kabuğundan sıyrılarak uluslararası harekatlara katılmaya başlamıştır.
Genelkurmay Başkanı olarak 1950-1954 arasının önemli bir asker figürü olan ve
siyasetçi olarak da 1954-1960 arasında milletvekili olan M. Nuri Yamut özelinde bu
kritik dönüşüm sürecine odaklanan bu tez, M. Nuri Yamut’un, Genelkurmay
Başkanlığı döneminde siyasi iktidarla uyumlu bir komutan profilinde olması, bu
yoğun askeri ve siyasi dönüşümü kolaylaştırıcı, hatta hızlandırıcı bir etki yaptığını
ortaya koymaktadır. Tez çalışmasının kaynaklarını, döneme dair monografik
çalışmaların yanı sıra, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, M. Nuri Yamut’un kişisel
evrakı, dönemin başlıca gazete ve dergileri, dönemin tanığı olan asker ve
siyasetçilerin hatıratı ve ayrıca, gerek Yamut’un aile bireyleriyle gerekse de
dönemi yaşamış asker ve siyasetçilerle yapılan sözlü tarih görüşmeleri
oluşturmaktadır.
