Özet:
Balkan Savaşları (8 Ekim 1912 - 10 Ağustos 1913) sonucunda Osmanlı İmparatorluğu,
Trakya’nın doğu köşesi hariç Avrupa’daki topraklarını kaybetti. Balkan Savaşlarının
Osmanlı Devleti açısından en önemli sonucu, sayıları yüz binleri bulan insan kitlesinin
Osmanlı topraklarına göç etmesiydi. Osmanlı Devleti’nin Balkan muhacirlerine karşı
oluşturduğu göç politikası, farklı ihtiyaçlara yönelik çözümler içermekteydi. Bu
çalışmada, Osmanlı Devleti’nin, terk ettiği topraklardan savaş dolayısıyla göç edenlere
yönelik, vatandaşlık, iskan, yardım ve istihdam konularındaki bazı politikaları 1911-
1915 zaman dilimi içerisinde incelendi. Ayrıca Balkan Savaşlarının neden olduğu
göçler ve göç politikaları üzerinde yapılan akademik çalışmalara farklı bir bakış açısıyla
katkıda bulunulmak amaçlandı. Bunun için muhacirlere yönelik kanun ve uygulamalar
arşiv belgelerindeki örnek uygulamalarla birlikte aktarılmak istendi. Osmanlı’nın
muhacir politikası dönemin siyasi, askeri ve iktisadi yapısı çerçevesinde analiz edilmeye
çalışıldı. Bu konuda, birçok yerli, yabancı eserler ve çalışmaların yanı sıra döneme ait
bazı gazete yazıları da Osmanlı resmi evrakları ile paralel incelendi. Araştırmanın
sonucunda ortaya çıkacak bilgilerin başka araştırmalara zemin hazırlaması ve
yönlendirici olması amaçlandı. Savaş sonrası içinde bulunduğu maddi, manevi güç
şartlara rağmen Osmanlı Devleti’nin oldukça akılcı ve faydacı bir muhacir politikasını
takip ettiği görülmüştür. Nitekim muhacirlere yönelik alınan önlemlerin ve yapılan
çalışmaların, daha sonraki dönmelerde benzer göç sorunlarının çözümünde ufuk açıcı
nitelikte oldukları tespit edilmiştir.
