Abstract:
Bu çalışmada II. Abdülhamid, II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet döneminde basıldığı tespit
edilmiş olan maneviyât-ı askeriyye kitapları içerik ve söylem analizi öne çıkarılarak
incelenmektedir. Kitapların yayınlandığı dönemlerde yaşanan gelişmelerin, kitapların
içeriğine nasıl yansıdığı ortaya konulacaktır. Yaşanan dönemsel gelişmeler kitapları
etkilemiş, kitapların içerik ve söyleminde önemli değişikliklere sebep olmuştur.
Örneğin, II. Abdülhamid döneminde yazılmış bir kitapta yer alan sadakat kavramının,
II. Meşrutiyet döneminde ve Cumhuriyet döneminde farklı bir sadakat söylemine
dönüştüğü görülmektedir. II. Abdülhamid döneminde basıldığı tespit edilen
kitaplarda; Allah, peygamber ve padişah üçlüsüne sadakat gösterilmesi beklenmiştir.
II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinde ise bu üçlünün yerini vatan ve millet gibi
kavramlar almıştır. Bunun yanı sıra savaş yıllarında yazılan kitapların içerikleri ve öne
çıkardığı konular da değişmektedir. Örneğin, Balkan Savaşı’ndan hemen sonra basılan
kitaplarda, Rumeli’nin elden çıkması bir bahis konusu olmuştur. Ordunun savaştaki
hali de eleştirilmiştir. Orduda manevi bir çöküş olduğu tespiti yapılmıştır. Bu duruma
bir çözüm getirmek için; askerin maneviyatının yükseltilmesinin ve bir vatan
mefkuresinin dimağlarda yer etmesinin gerekliliği vurgulanmıştır. Dolayısıyla
çalışma; maneviyat-ı askeriyye kitaplarının yayınlandıkları dönemlerde yaşanan
gelişmelerin ve değişen atmosferin kitaplara nasıl yansıdığını ortaya koyacaktır.
Ayrıca bu çalışma, kitapların nasıl bir ortamda, niçin kaleme alındıklarını ve dönemsel
olarak askerlere verilmesi gerektiği düşünülen manevi unsurların neler olduğunu
anlamak açısından önem taşımaktadır.
