Özet:
Bu doktora tezinin amacı, Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet dönemlerinde yayımlanan sanat tarihine ilişkin metinlerin vatan inşası bağlamında ele alınmasıdır. Bu tez çalışması kapsamında, söz konusu dönemde ortaya çıkan ve Türk sanatı tarihinin ön adımlarının kurulmasında önemli bir yere sahip olan çalışmalar değerlendirilmiştir. Söz konusu metinler, Türklerin en eski ve köklü uygarlıklardan biri olduğunu Türk sanatı aracılığı ile vurgulamışlardır. Sanat tarihi alanında Türk unsurunu ön plana çıkaran bu çalışmalar aynı zamanda çeşitli tahayyül süreçlerini de beraberlerinde getirmektedir. Vatanın, milletin ve sanatın hayal edilmesini içeren bu süreçler, tez çerçevesinde incelenerek bunlara zemin hazırlayan tarihsel koşullar ortaya konmuştur. Bu bağlamda çalışmada, coğrafya-mekan kavramını merkeze alan ve ulus ile vatanın hayal edilmesinin birbirinden farklı süreçler içerdiğini öne süren literatür değerlendirilmiştir. İmparatorluktan ulus-devlete geçiş sürecinde, sınırlarda yaşanan değişiklikler vatan inşasını sorunlu hale getirmiştir. Bu coğrafyayı vatana dönüştürmek için çeşitli veriler kullanılmış ve sanat tarihi bu anlamda son derece elverişli bir alan olmuştur. Türk sanat tarihine ilişkin yayımlanan metinler, bu bağlamda incelenmiş ve muhayyel bir Türk vatanı algısı ile örtüşen ve çelişen tarafları ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu çalışma ile öngörülen, Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet döneminde vatan kavrayışında yaşanan değişimi, sanat tarihinin kuruluş evresinde üretilen metinler odağında incelemektir. Seçilen metinler, dönemin tarihsel bağlamıyla ilişkilendirilerek ele alınmıştır. Bu çalışma, ele alınan dönemin tarihsel arka planına dair kapsayıcı bir yaklaşım ortaya koymayı ve sanat tarihi, coğrafya ve milliyetçiliğin birbirine temas eden noktalarını incelemeyi amaçlamaktadır.
