Özet:
Sinema, XIX. yüzyıldan bu yana toplumların kültürlerine yerleşen yeni ve etkili bir sanat alanıdır. Ortaya çıktığı dönemden itibaren sinema, bir toplumun herhangi bir konuda zaman içinde geçirdiği evrimi incelemek için de önemli bir araçtır. Özellikle eğitim kurumu ve içinde barındırdığı dinamikler, sinemanın gelişimiyle birlikte sıkça filmlere konu olmuştur. Çağlar boyunca toplumların ve devletlerin varlıklarını sürdürebilmeleri için en önemli araç olan eğitime dair unsur ve figürler Türk sinemasında da kendine yer bulmuştur. Bu kapsamda Türk sinemasındaki eğitim içerikli filmlerde öğretmen, okul yöneticisi, öğrenci, eğitim ritüelleri ve eğitim ortamlarının nasıl ve hangi bağlamda yer aldıkları incelenmesi gereken bir alandır. Araştırma, metodolojik olarak nitel araştırma yöntemlerinden içerik çözümlemesine dayalı yürütülmüştür. Türk sinemasında 1949-2015 arasında çekilen ve ilkokul, ortaokul ve lise düzeylerini kapsayan K12 okullarını içeren 52 film üzerinden öğretmen, okul yöneticisi, öğrenci, eğitim ritüelleri ve eğitim ortamları tasvirleri incelenmiştir. Araştırma verilerinin analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Betimsel analizde önce filmlerde hangi eğitim unsurlarının inceleneceğine karar verilmiş, daha sonra bu unsurların nasıl tasvir edildikleri üzerine gözlem notları tutularak sık tekrar eden temalar belirlenmiştir. Araştırma bulguları kapsamında, ulaşılan veriler şöyledir: Öğretmen temasında, öğretmenlerin en çok taşralı, kalkınmanın temsilcisi-kurtarıcı, cehalete karşı, fakir ama mutlu, idealist-mesleğine adanmış, güvenilir-hürmet gören, öğrenciye dokunabilen, resmi ideolojinin temsilcisi, otoriter, öğrenci karşıtı ve maskara öğretmen imajlarıyla tasvir edildiği belirlenmiştir. Okul yöneticileri temasında müdür ve müdür yardımcılarının en çok otoriter, maskara, öğrenci karşıtı, paragöz, öğrenci dostu, bürokrat ve idealist-mesleğine adanmış olarak tasvir edildiği gözlemlenmiştir. Öğrenci temasında öğrenci profili filmlerde eğitim ortamları olarak kullanılan ilkokul (köy ve şehir olarak ayrılmıştır), devlet lisesi, özel lise/kolej ve ev ortamlarına göre incelenmiştir. Eğitim ritüelleri temasında en sık gözlemlenen eğitim ritüelleri ise üniforma, selamlaşma, klasik oturma düzeni, cezalandırma, marş/ant/şiir ve resmi törenler/anma törenleri olarak belirlenmiştir. Eğitim ortamları temasında da öğrenci tasviri bölümünde olduğu gibi okul kademe ve türlerine göre köy ilkokulları, şehir ilkokulları, devlet liseleri, özel liseler/kolejler ve ev ortamlarına göre incelenmiştir.
