Üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygısının ve karar verme stillerinin üst bilişe ve öğrenilmiş güçlüğe göre incelenmesi

Abstract

Araştırma, üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygısının ve karar verme stillerinin üst bilişe, öğrenilmiş güçlülüğe ve bazı kişisel değişkenlere göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini incelemeye yönelik olarak yapılmış olan betimsel bir çalışmadır. Araştırma örneklemini 2017-2018 Bahar yarıyılında Yıldız Teknik Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Mühendislik Fakültesi ve Sanat ve Tasarım Fakültesinde öğrenim gören 278 kadın, 189 erkek olmak üzere toplamda 467 üniversite öğrencisi oluşturmuştur. Araştırmada gerekli verileri elde etmek için, “Melbourne Karar Verme Ölçeği I-II”, “Rosenbaum Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği”, “Üst-biliş Ölçeği-30” ve “Kişisel Bilgiler Formu” kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde SPSS21 Paket Programı’ndan yararlanılmıştır. Araştırmada, üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygısının ve karar verme stillerinin üst bilişe, öğrenilmiş güçlülüğe ve bazı kişisel değişkenlere göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirleyebilmede MANOVA-WilksLambda(λ) Testi ve MANOVA-Pillai’s Trace Testinden yararlanılmıştır. Farklılığın nereden kaynaklandığını belirleyebilmek için Diskriminant (Ayırıcı) Analiz Testi ve t-testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, üniversite öğrencilerinin %52’si işlevsel tarzda üstbiliş faaliyetlerine sahipken; %48’i ise işlevsel olmayan tarzda üstbiliş faaliyetlerine sahiptirler. Üniversite öğrencilerinin %48,9’u işlevsel tarzda öğrenilmiş güçlülüğe sahiptirler. %51.’i ise işlevsel olmayan tarzda öğrenilmiş güçlülüğe sahiptirler. Üniversite öğrencilerinin %52’si işlevsel tarzda üstbiliş faaliyetlerine sahipken; %48’i ise işlevsel olmayan tarzda üstbiliş faaliyetlerine sahiptirler. Üniversite öğrencilerinin %48,9’u işlevsel tarzda öğrenilmiş güçlülüğe sahiptirler. Üniversite öğrencilerinin karar vermede %16,5’u düşük özsaygı, %53,1’i orta özsaygı ve %30,4’ü ise yüksek özsaygıya sahiptir. Karar verme stilleri açısından, üniversite öğrencilerinin %37’si düşük, %0,4’ü orta ve %62,6’sı yüksek düzeyde dikkatli karar verme stiline sahiptir. Üniversite öğrencilerinin %19,9’u düşük, %55’i orta ve %25,1’i yüksek düzeyde kaçıngan karar verme stiline sahiptir. Üniversite öğrencilerinin %25,5’u düşük, %52,9’u orta ve %21,6’sı yüksek düzeyde panik karar verme stiline sahiptir. Üniversite öğrencilerinin %30,8’i düşük, %51,4’ü orta ve %17,8’i yüksek düzeyde erteleyici karar verme stiline sahiptir. Araştırmanın sonucunda, işlevsel üst bilişe sahip olan üniversite öğrencilerinin kendine güvenli-özsaygılı karar verme düzeyi, işlevsel olmayan üst bilişe sahip olan üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak yüksek çıkmıştır. Öte yandan, işlevsel üst bilişe sahip olan üniversite öğrencilerinin kaçıngan karar, panik karar ve erteleyici karar verme stili düzeyleri, işlevsel olmayan üst bilişe sahip olan üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak düşük çıkmıştır. Araştırmanın sonucunda, yüksek öğrenilmiş güçlülüğe sahip olan üniversite öğrencilerinin kendine güvenli-özsaygılı karar verme düzeyi, düşük öğrenilmiş güçlülüğe sahip olan üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak yüksek çıkmıştır. Yüksek öğrenilmiş güçlülüğe sahip olan üniversite öğrencilerinin dikkatli karar verme stili düzeyi, düşük öğrenilmiş güçlülüğe sahip olan üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak yüksek çıkmıştır. Öte yandan, düşük öğrenilmiş güçlülüğe sahip olan üniversite öğrencilerinin kaçıngan karar verme, panik karar verme ve erteleyici karar verme stili düzeyleri, yüksek öğrenilmiş güçlülüğe sahip olan üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak yüksek çıkmıştır. Araştırmanın sonucunda, cinsiyete göre kadın üniversite öğrencilerinin panik karar verme stili düzeyinin yüksek olduğu bulunmuştur. Araştırmanın sonucunda öğrenim görülen fakülteye göre üniversite öğrencilerinin kendine güvenli-özsaygılı olma düzeyi ve karar verme stilleri (dikkatli karar verme stili, kaçıngan karar verme stili, panik karar verme stili ve erteleyici karar verme stili) arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Araştırmanın sonucunda, ailesinin karara güvendiğini belirten (evet) üniversite öğrencilerinin kendine güvenli-özsaygılı karar verme düzeyi, ailesinin karara güvenmediğini belirten (hayır) üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak yüksek çıkmıştır. Ailesinin karara güvendiğini belirten (evet) üniversite öğrencilerinin dikkatli karar verme stili düzeyi, ailesinin karara güvenmediğini belirten (hayır) üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak yüksek çıkmıştır. Öte yandan, ailesinin karara güvendiğini belirten (evet) üniversite öğrencilerinin kaçıngan karar verme, panik karar verme ve erteleyici karar verme stil düzeyleri, ailesinin karara güvenmediğini belirten (hayır) üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak düşük çıkmıştır.