Özet:
Okulların bürokratik yapılarının niteliği üzerinde örgütsel güven, bilinçli farkındalık ve okul yöneticilerinin liderlik rollerinin etkilerinin ve bu niteliğin okul boyutu ve okulun bulunduğu bölgenin sosyo-ekonomik düzey değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediğinin nicel boyut üzerinden araştırıldığı bu çalışma, karma yönteme göre ve açıklayıcı desene uygun olarak tasarlanmıştır. Nicel kısımda ulaşılan sonuçlara göre bürokratik yapının yüksek düzeyde kolaylaştırıcı olduğu okullar arasından gönüllülük esasına göre seçilen okul yöneticileriyle, bu yapıları oluşturma ve sürdürmeye yönelik deneyimlerine ve uygulama pratiklerine ilişkin veriler elde etmek amacıyla araştırmanın nitel boyutuna devam edilmiştir. Veri toplama araçları: okulların bürokratik yapılarının niteliğinin engelleyici ya da kolaylaştırıcı olup olmadığını belirlemek için geliştirilen kolaylaştırıcı okul yapısı ölçeği ve örgütsel güven, bilinçli farkındalık ve liderlik rolleri ölçekleridir. Bu ölçekler 2017-2018 eğitim-öğretim yılında sosyo-ekonomik düzeye göre belirlenen Arnavutköy, Büyükçekmece ve Beşiktaş ilçelerinde okul boyutu değişkeni baz alınarak seçilen okullara uygulanmıştır. Veriler aritmetik ortalama, regresyon ve post-hoc analizi olarak Scheffe testi uygulanarak değerlendirilmiştir. Sonuçlara göre, bilinçli farkındalığın alt boyutları olan müdürün (ß=0,672) ve okulun (ß=0,239) farkındalığı; örgütsel güvenin alt boyutları olan müdüre güven (ß=0,747) ve meslektaşlara güven (ß=0,161) ; okul yöneticilerinin liderlik rolleri ölçeğinin alt boyutları olan dönüşümsel liderlik (ß=0,419) ve öğretimsel liderlik (ß=0,250) okul yapılarını kolaylaştırıcı yönde etki etmektedir. Okulların kolaylaştırıcı bürokrasi puanları boyut değişkenine göre anlamlı farklılık göstermiştir (F=20,438; p=0<0.05); küçük boyutlu okulların kolaylaştırıcı bürokrasi puanları orta ve büyük boyutlu okullara göre yüksek olarak hesaplanmıştır (p<0.05). Ayrıca okulların kolaylaştırıcı bürokrasi puanları ilçe değişkenine göre anlamlı farklılık göstermiştir (F=6,016; p=0.003<0.05). Arnavutköy ilçesinin kolaylaştırıcı bürokrasi puanlarının Beşiktaş ve Büyükçekmece ilçelerine kıyasla yüksek olduğu görülmüştür (p<0.05). Araştırmanın nitel kısmında kolaylaştırıcı okul yapılarının oluşturucu unsurlarının nasıl yaratılacağı, sürdürüleceği ve uygulama örneklerine ilişkin yönetici görüşleri incelenmiştir. Katılımcıların çoğu okulların bürokratik yapılarının kolaylaştırıcı nitelik kazanmasında yöneticilerin davranışlarına bağlı olarak ortaya çıkan yönetsel etkililik ve okuldaki bütün paydaşların bir araya gelmesiyle oluşan beşeri ve örgütsel yapı unsurlarının önemli olduğunu vurgulamışlardır.
