Abstract:
Daha çok edebi bir tür olarak görülen anı/hatıra metinleri hayatın çok farklı
alanlarıyla ilgili genellikle sübjektif bilgiler, gözlemler, değerlendirmeler ve
yorumlar barındırır. Hayatın muhasebesi, değerlendirilmesi ya da savunulması
amaçlarıyla yazılan anılarda eğitime, öğretime, öğrenme ortamlarına ve yöntemlerine
ilişkin ilginç anlatılar bulunabilmektedir. Anı/hatıra metinlerinde eğitim ve öğretim
anlatısının izini sürmek bu araştırmanın konusudur. Birçok farklı meslek
gurubundan, sosyal sınıftan kişilerin yazdıkları anılar temel kaynak olarak
kullanılmıştır.
Araştırmanın konusu, Cumhuriyetin ilanı sonrasında örgün eğitim
hayatından geçmiş, farklı meslekleri icra etmiş kişilerin anılarında, eğitime ve
öğretime ilişkin ifadeleri nasıl anlattıklarını karşılaştırmalı olarak incelemektir.
Müstakil anı metinlerinin yanında okul günlerini anlatan röportajlardan da
faydalanılmıştır. Anılarda genel olarak, eğitim yaşantısına ilişkin her türlü derlemeye
ulaşılmıştır. Böylece eğitim sorunlarının ele alınışı farklı başlıklar altında kategorize
edilmiş; okula başlama, disiplin uygulamaları, sınıf kuralları, özel gün ve bayram
kutlamaları, dersler, kitaplar, yardımcı materyaller, öğretmen davranışları, öğrenci
motivasyonu vb. konuların nasıl ele alındığına dair tasvirler yapılmıştır. Ayrıca,
öğretmenlerin gözünden eğitim ve öğrenciler değerlendirilmiştir.
Bu araştırmada genelde eğitim bilimlerine özelde ise, eğitimin tarihi ve
sosyolojik kökenlerine ilişkin resmi metinlerde rastlanılması güç bilgi, uygulama ve
düşünceler elde edilmeye çalışılmıştır. Eğitimin bireysel uygulamasının farklılığı
görülmüştür. Bu veriler karşılıklı incelenmiş ve eğitimin yakın geçmişine ilişkin
değerlendirmeler yapılmıştır. Eğitim araştırmalarında kaynak çeşitliğinin eğitim
bilimlerine farklı bir bakış katabileceği görülmüştür.
