Özet:
Bu çalışmada, Çevre eğitimine dayalı Fen, Teknoloji, Mühendislik, Matematik (E-STEM)
temelli etkinlik geliştirmek, sunmak ve geliştirilen etkinliklerin özel yetenekli
öğrencilerde çevreye yönelik algılarını ve 21. yüzyıl becerilerini tespit etmek
amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması esas
alınmıştır. Araştırmanın katılımcılarını belirlemek için amaçlı örnekleme yönteminden
ölçüt örnekleme türü uygulanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, UP (Ultra Potential)
programına katılım sağlayan Özel yetenekli, 5 ve 6. Sınıf 10-12 yaş grubunda olan
öğrenciler araştırma grubunu oluşturmuştur. 6 haftalık 34 saatlik E-STEM uygulamaları
2019-2020 eğitim öğretim yılı bir özel okulda STEM laboratuvarında geliştirilmiş ve 17
özel yetenekli öğrenciye (12 erkek, 5 kız) uygulanmıştır. Çalışmada dört ayrı çevre
konusuna yönelik “STEM Çemgisi aşamaları” takip edilerek etkinlikler uygulanmıştır.
“Hava kirliliği” konusunda; “Yelkenbüs yapımı”, “Uzay kirliliği” konusunda “Uzay çöplerini
toplayan/yok eden araç”, “Su kirliliği” konusunda “Gemi ağları robotu”, “Ses kirliliği”
konusunda “Çevre dostu kulaklık tasarımı” uygulanmıştır. Verilerin toplanmasında; yarı
yapılandırılmış görüşmeler, Odak Grup Görüşmesi, Gözlem Formu, Öğrenci Günlükleri, Öz
Değerlendirme Formu, 21. yüzyıl Becerileri Açık Uçlu Soru Formu ve Çevre Algılarına
Yönelik Açık Uçlu Soru Formu kullanılmıştır. Verilerin analizi içerik analizi kullanılarak
açık kodlama ile değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, E-STEM uygulamaları özel yetenekli
öğrencilerin çevreye yönelik algılarını ve 21. yüzyıl becerilerini geliştirmede olumlu
yönde katkı sağlamıştır. Araştırma sonucunda, E-STEM uygulamaları ile özel yetenekli
öğrenciler; geri dönüşümün, sürdürülebilir çevrenin ve alternatif enerji kaynaklarının
önemini daha iyi anladıkları görülmüştür. Aynı şekilde, hava kirliliği, uzay kirliliği, su
kirliliği ve ses kirliliği gibi çevre sorunlarının giderilmesi için yaratıcı çözüm önerileri
geliştirerek ürünlerin prototipini çizdikleri ve takım çalışması içerisinde ürünleri
tasarladıkları, doğaya yönelik bilincin ve duyarlılığın arttığı, etkili öğrenmelerin
gerçekleştiği gözlenmiştir. Ayrıca, araştırmada öğrencilerin yaratıcılık, eleştirel düşünme,
sorumluluk, üretkenlik, iletişim, girişimcilik, iş birliği, liderlik ve problem çözme gibi 21.
yüzyıl becerilerini geliştirdikleri sonuçlarına varılmıştır.
