Özet:
Bu çalışmada; ortaöğretim öğrencilerinin enerji kaynakları hakkındaki bilgi ve
düşüncelerini almak amaçlanmıştır. Ayrıca elde edilen verilerden yola çıkılarak fizik,
kimya ve biyoloji öğretmenlerinden elde edilen bulgular doğrultusunda enerji
okuryazarlığı ve öğrencilerin enerji konularına ilişkin yetersizlikleri hakkındaki görüşleri
alınmıştır. Bu amaç doğrultusunda; İstanbul ilinde çok sayıda farklı ortaöğretim
okulunda, 10.,11. ve 12. sınıfta öğrenim gören 108 kişilik gönüllü öğrenci grubu ve
İstanbul İline bağlı özel ve devlet okullarında fizik, kimya ve biyoloji öğretmeni olarak
çalışan, gönüllü 7 branş öğretmeni amaçsal örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir.
Araştırmada, öğrencilerin enerji kaynaklarına yönelik görüşlerini belirlemek amacıyla
açık uçlu sorulardan oluşan ölçme aracı katılımcılara uygulanmıştır. Öğrencilere
çalışmanın amacı doğrultusunda enerji kaynaklarına ilişkin sorular yöneltilmiştir.
Uygulama öncesinde, pilot uygulama yapılarak soruların anlaşılırlığı test edilmiştir.
Ortaöğretim fizik, kimya ve biyoloji öğretmenlerinin enerji okuryazarlığı ve
öğrencilerdeki enerji kaynakları ile ilgili eksikliklere dönük görüşlerini almak amacıyla 8
adet açık uçlu sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu ölçme aracı olarak
kullanılmıştır. Öğretmenlere çalışmanın amacı doğrultusunda enerji okuryazarlığı, enerji
okuryazarı bireyin özellikleri, enerji okuryazarlığının ülkemize katkıları ve topluma
yansımaları ile ilgili sorular yöneltilmiştir. Görüşmeler her bir öğretmen ile ortalama 30-
40 dakika sürmüş ve görüşme sorular her öğretmene aynı sözcüklerle yöneltilmiştir.
Araştırmanın öğrenci ve öğretmen gruplarından elde edilen verilerin analizinde içerik
analizi yöntemi kullanılmıştır. Verilen cevaplara göre kodlar belirlenerek frekans ve
yüzde (%) tabloları oluşturulmuştur. Araştırmanın güvenirliliğini sağlamak amacı ile
veriler bir alan uzmanı tarafından da incelenerek, Miles ve Huberman’ın (1994)
güvenirlik formülü kullanılarak güvenirlik hesaplamaları yapılmıştır.
Araştırma sonucunda, öğrencilerin enerji kaynakları ve enerji kaynaklarının bazı
zararlarına ilişkin bilgi sahibi olduğu fakat sahip oldukları bilginin yetersiz olduğu
görülmüştür. Öğretmenlerden elde edilen verilerin analizi sonucunda ise fizik ve kimya
öğretmenlerinin enerji ile ilgili konulara daha hakim oldukları, bazı öğretmenlerin enerji
okuryazarlığı hakkında yeterince bilgi sahibi olmadığı belirlenmiş ve öğretmenlerin
öğrencilerdeki eksikliklerin nedeni olarak müfredatı yeterli görmedikleri sonucuna
ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular dikkate alınarak, bazı önerilerde
bulunulmuştur.
