Özet:
Kelime hazinesi bir dili meydana getiren tüm söz unsurlarıdır. Dilin öğrenilmesi
kelime hazinesi seviyesi ile eş değerdir. Bu durum ana dili ediniminde geçerli olduğu
gibi bir dilin ikinci dil olarak öğretimi için de söz konusudur. Türkçenin yabancı dil
olarak öğretimi sürecinde dil seviyelerinin belirleyicilerinden biri de kelime
hazinesidir. Bu çalışmada Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen A1, A2, B1 ve B2
düzeyindeki öğrencilerin yazılı dillerindeki kelime hazinelerini, kelime katsayılarını
kullanım sıklığı ve yaygınlık doğrultusunda tespit etmek amaçlanmıştır. Nitel
araştırmalardan durum çalışması ile yapılandırılan araştırma, iç içe geçmiş tek durum
türü ile desenlenmiştir. Çalışma grubunu, bir vakıf üniversitesinin TÖMER biriminde
eğitim gören 20 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrenciler A1 düzeyinden B2 düzeyine
kadar devam eden Türkçe öğretimi seviyelerine dahil olmuş bireylerdir. Her düzeyin
sonundaki kur bitirme sınavının yazma bölümündeki öğrenci metinleri çalışmanın
inceleme nesnesini oluşturmaktadır. Veriler doküman incelemesi ile toplanmış,
“kelime, özel isim, ikileme, deyim, atasözü, kalıp söz” birimleri ile kodlanmıştır.
İçerik analizi ile yapılan çözümlemelerle kategoriler oluşturulmuş, nitel veriler
nicelleştirilerek kelime listelerine çevrilmiş ve bu veriler betimsel analiz ile
değerlendirilmiştir. Çalışma inandırıcılık ve aktarılabilirlik ölçütleri gözetilerek
gerçekleştirilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda A1 seviyesinde toplam 3754,
farklı 742; A2 seviyesinde toplam 3316, farklı 662; B1 seviyesinde toplam 4464, farklı
835; B2 seviyesinde toplam 520, farklı 1000 kelime hazinesi unsuru tespit edilmiştir.
Tüm seviyelerde elde edilen kelime hazinesi unsuru toplam 16554, farklı 1981 adettir.
Kelime katsayısı A1 için 0.20, A2 için 0.20, B1 için 0.19, B2 için 0.20 ve tüm seviyeler
açısından 0.11 olarak tespit edilmiştir. Yaygınlığı 4 olan kelime hazinesi unsurları
toplam 9730, farklı 179; yaygınlığı 3 olan unsurlar toplam 2185, farklı 180; yaygınlığı
2 olan unsurlar ise toplam 1956, farklı 361 tane olarak belirlenmiştir. Sadece bir
seviyede kullanılan kelime hazinesi unsularının sayısı toplam 2683, farklı 1261’dir.
İlk defa kullanılan yeni kelime sayısı A2’de 375, B1’de 362, B2’de 502’dir. Kelime
hazinesi gelişimi A2’de %51, B1’de %32 ve B2’de %34 düzeyindedir. Öğrencilerin
ikileme, atasözü ve kalıp söz kullanımında, kelime ve deyim kullanımına oranla
sınırlılık tespit edilmiştir. Araştırma sonuçları halihazırda gerçekleştirilmiş iki farklı
çalışmanın sonuçları ile benzerlik göstermiştir.
