Özet:
Bu çalışmanın amacı 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’ndaki soruların ve 8. Sınıf
öğrencilerinin yazmış olduğu soruların bilişsel düzeylerini Yenilenmiş Bloom
Taksonomisi’ne göre tespit etmektir. Bu çalışmada 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’nda
bulunan anlamaya dayalı 229 metin altı soru ve 376 öğrencinin yazmış olduğu 2068
soru Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’nin bilişsel süreç basamaklarına göre
sınıflandırılmıştır. Sınıflandırma yapılırken 2 alan ve 1 ölçme-değerlendirme
uzmanının görüşüne başvurulmuştur. Öğrencilere soru yazması için iki metin verilmiş
ve öğrencilerin demografik bilgilerini (Cinsiyet durumu/ okul öncesi eğitim alma
durumu/ evde kitaplık bulunma durumu/ anne ve baba eğitim düzeyi/ Türkçe
derslerinde en sevdikleri öğrenme alanı/ okuma ve yazmaya ayırdıkları günlük
ortalama zaman/ aile içi aylık gelir) almak amacıyla “Kişisel Bilgi Formu”
dağıtılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler SPSS 24 programı ile analiz
edilmiştir. Tüm veriler SPSS ortamına aktarıldıktan sonra araştırmaya katılan
öğrencilerin demografik özelliklerine göre dağılımlarının belirlenmesinde betimleyici
analizlerden frekans ve yüzde analizi kullanılmıştır. Araştırma kapsamındaki
öğrencilerin toplam 2068 adet soru sordukları belirlenirken öğrencilerin sordukları
soruların %22,24’ünün hatırlama düzeyi, %53,68’inin anlama düzeyi, %0,63’ünün
uygulama düzeyi, %8,51’inin çözümleme düzeyi, %14,17’sinin değerlendirme düzeyi
ve %0,77’sinin yaratma düzeyiyle alakalı olduğu tespit edilmiştir. Kişisel Bilgi
Formu’ndaki değişkenlerden cinsiyet, aile gelir durumu, Türkçe derslerinde hangi
öğrenme alanını (Dinleme, okuma, +yazma, konuşma, dil bilgisi) en çok sevdikleri ve
okul öncesi eğitim alma durumu arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Ders
kitabındaki soruların düzeylerine bakıldığında ise 229 adet metin altı sorunun 72’sinin
(%32) hatırlama basamağına, 81’inin (%35) anlama basamağına, 25’inin (%11)
çözümleme basamağına ve 41’inin (%18) değerlendirme basamağına ve 10’unun (%4)
yaratma basamağına uygun olduğu tespit edilmiştir. Uygulama basamağına uygun
soru tespit edilememiştir. Bu sonuçlar, öğrencilerin daha çok alt düzey basamaklarda
soru yazdıklarını, ders kitabındaki sorular arasında dengeli bir dağılım olmadığını ve
soruların daha çok alt düzey bilişsel düzeylere yönelik olduğunu göstermektedir.
Ortaya koyulan veriler sonucunda öğrencileri üst düzey düşünmeye teşvik edecek
eğitimlerin verilmesi, ders kitabındaki soruların bilişsel düzeyleri arasında dengeli bir
dağılım yapılması ve ders kitabında üst düzey sorulara daha fazla yer verilmesi
önerilmektedir.
