Özet:
UNESCO, 1972 yılında imzalanan maddi kültür varlıklarını ve sit alanlarını korumaya
yönelik Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi’nden hemen sonra,
sözlü kültür ortamında yaratılan ve yaşatılan kültür varlıklarının da korunması
yönünde girişim başlatmış; 2003 yılında Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması
Sözleşmesi kabul edilmiştir. 2003 SOKÜM Sözleşmesi sayesinde, sözlü kültür mirasın
çok sayıda ve zengin çeşitlilikteki bileşenleri, kültürel kimlik, yaratıcılık ve farklılığın
temel kaynakları olarak resmen kabul edilmektedir. 2007 yılında SOKÜM müze
tanımı içerisine de girmiş; somut mirasın yanında somut olmayan mirasın korunması,
araştırılması ve topluma aktarılması önemli görülmüştür. Bu noktada somut olmayan
kültürel mirasın araştırılması, belgelenmesi, muhafaza edilerek sergilenmesinde
olduğu kadar eğitiminde de müzelere önemli roller düşmektedir.
Müzelerin günümüzdeki temel işlevi eğitimdir. Toplumun, eğitim ve gelişiminde
müzelerde sunulan eğitim etkinliklerinin önemli olduğu kabul edilmekte; SOKÜM ile
ilgili olarak da müzelerde yapılacak eğitim etkinlikleri önemli görülmektedir. Ancak
somut olmayan kültürel mirasa yönelik eğitim etkinlikleri müzelerde ne kadar yer
bulmaktadır? Bu konu üzerine alanda yeterli bilgi bulunmamaktadır. Somut olmayan
kültürel miras kapsamı ve müze kültüründeki yeri üzerine çalışmalar olduğu, fakat
SOKÜM’e yönelik eğitim etkinlikleri hakkında yayınların az olduğu görülmektedir.
Bu konuda araştırma yapılması ve yayınların oluşturulması ile; konunun öneminin
anlaşılmasına ve müzelerde SOKÜM’e yönelik çalışmaların desteklenmesine katkıda
bulunulacaktır. Bu bakımdan çalışmanın örneklemi olan oyuncak müzelerinde somut
olmayan kültürel mirasa yönelik eğitim etkinliklerinin uygulama stratejilerinin
incelenmesi noktasında bir araştırmaya ihtiyaç duyulmuştur. Bu çalışmanın amacı,
Türkiye’de bulunan oyuncak müzeleri örneğinde müzelerdeki somut olmayan kültürel
mirasa yönelik eğitim uygulamalarının anlaşılmasına katkıda bulunmaktır. Çalışmada,
Türkiye’deki oyuncak müzelerinin eğitim etkinlikleri alan yazın taraması ve görüşme
verilerine dayanarak incelenmektedir. Araştırma sonuçları, katılımcı müzelerde
SOKÜM alanları kapsamında çok az sayıda eğitim etkinliklerinin yapıldığını ve bu
unsurların deneyimlenerek aktarılmasını sağlayacak alanların az olduğunu
göstermektedir.
