Özet:
Müzeler, kültürel, bilimsel, ekonomik, sosyolojik ve teknolojik gelişmelerden
etkilenerek şekillenen ve sürekli değişim içerisinde olan kurumlardır. Müzelerin
işlevleri ve toplumsal rolleri 20. yüzyılın başlarından itibaren sorgulanarak alan
yazında “geleneksel müzecilik” olarak da adlandırılan nesne odaklı müzecilik
yaklaşımı yerini ziyaretçi odaklı “yeni müzecilik” yaklaşımına bırakmaktadır. Bu
yaklaşım ile hazırlanan sergilerde nesnelerin nasıl yorumlanacağı ve sergileneceği,
nesnelerin korunması ve araştırılması kadar önemli bir konu haline geldiği için
müzelerde kullanılan güncel sergileme ve yorumlama yöntemlerinin araştırılması,
değerlendirilmesi ve geliştirilmesi de önem kazanmaktadır.
En güncel sergileme ve yorumlama yöntemlerinden biri olan artırılmış gerçeklik
uygulamalarını müze teorisi, müzeografi, küratöryel çalışmalar ve müze iletişimi
alanları ile birlikte değerlendiren bilimsel araştırmaların sayısının sınırlı olması bu
tez çalışmasının ana problemidir. Bu çalışmanın amacı, artırılmış gerçekliğin
yukarıda bahsedilen alanların bakış açılarıyla değerlendirilerek konu hakkında
disiplinlerarası tartışmaların oluşmasına, Türkiye’deki sergi projelerinde yer alan
artırılmış gerçeklik uygulamalarına ve gelecekteki araştırmalara katkı sağlamaktır.
Araştırma yöntemi olarak alanyazın taraması, örnek olay çalışması, içerik analizi,
doküman incelemesi ve görüşme yöntemlerinin kullanıldığı bu çalışmada artırılmış
gerçekliğin yurt dışındaki çeşitli müze sergilerinde sergileme ve yorumlama yöntemi
olarak mevcut kullanım olanakları ve Türkiye’de artırılmış gerçekliği sergileme ve
yorumlama yöntemi olarak kullanan müzeler belirlenmiş, örnek olay olarak
incelenen Sakıp Sabancı Müzesi mobil artırılmış gerçeklik uygulamasına yönelik
potansiyel kullanım olanakları ile ilgili öneriler sunulmuş ve müze sergileri için
artırılmış gerçeklik uygulamaları geliştirilirken dikkat edilmesi gereken hususlar
belirtilmiştir.
Araştırmanın sonucunda, müze sergilerinde mobil artırılmış gerçeklik
uygulamalarının sayısının artmakta olduğu, yurt dışındaki iyi uygulama örneklerinde
artırılmış gerçeklik uygulamalarının bilimsel araştırmaların sonuçlarına göre
yinelemeli modeller kullanılarak geliştirildiği ve güncellendiği, Türkiye’deki
uygulamalarda artırılmış gerçeklikle ilgili bir kavram yanılgısı olduğu ve artırılmış
gerçeklik deneyimine uygun içerik geliştirilmesi için küratöryel çalışmalar yapılması
ve bu uygulamaların hedeflerinin yorumlama planı kapsamında belirlenerek,
ziyaretçi çalışmaları kapsamında ölçme değerlendirmeler yapılmasının gerektiği
anlaşılmıştır.
