Özet:
Geleneksel iktisadi modellerin temelleri “rasyonel temsilci ajan” gibi basit ve
gerçekçi olmayan varsayımlara dayanır. Bu varsayımlar yoluyla analitik olarak
izlenebilir modeller kurulmuş ve ekonomide büyük ilerlemeler kat edilmiştir. Fakat
ekonomistler insanların birbirlerinden farklı olduğunu ve genellikle rasyonel
davranmadıklarını göz ardı etmişlerdir. Ancak kompleksite iktisadı, bu
indirgemecilik metoduna güvenmeyerek eski paradigmaları ortadan kaldırır.
Kompleksite iktisadı; dengeden uzak kompleks dinamik yapılardan oluşan, öğrenen
ve uyum sağlayan çeşitli heterojen ajanların karşılıklı bağımlılığı ve etkileşimi ile
karakterize edilen patika bağımlı bir süreç olarak nitelendirilir.
Bu çalışmada, değişen ve gelişen dünyada kompleksitenin önemi ve ekonominin bir
kompleks sistem olarak ele alınması gerektiği vurgulanmıştır. Bunun için
kompleksite yaklaşımı tanımlanarak, geleneksel iktisadi teorilerin yetersizlikleri ve
bu çerçevede kompleksite iktisadı incelenmiştir. Kompleksite iktisadında, bilginin
ve/veya metodolojilerin disiplinler arasında paylaşılması, kendini sürekli yenilemesi
ve evrilen bir süreci kapsadığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda,
bilgisayar ve davranış bilimindeki gelişmelerle evrimci süreci modellemek ve
ekonominin kompleks tabiatını göstermek için ajan bazlı kompütasyonel iktisattan
(AKİ) yararlanılmıştır. AKİ, sınırlı rasyonel ajanlar arasındaki etkileşimi
modelleyerek ekonominin alanının ötesine geçmesine ve geleneksel metotlarla
çözülemeyen kompleks yapıların araştırılmasına olanak sağlamıştır. Yüksek frekanslı
takas işlemeleri, sosyal veya bireysel öğrenme ve davranışsal modelleme örnekleri
ile AKİ desteklenmiştir. Bu çalışmayla, mantığın, duygunun ve toplum tarafından
inşa edilmiş norm ve rollerin insanlar arasındaki bağdan etkilendiği ve bu etkiyle
birlikte ekonomide gerçekçi olmayan hatta verimsiz kabul edilebilecek metodolojik
anlayıştan çıkılması gerektiği sonucuna varılmıştır. Bu anlayışına alternatif olarak
“yeni (makro) iktisat” anlayışı oluşmaya başlamıştır.
