Abstract:
Bu çalışmada, Teşkilât-ı Mahsûsa'nın Birinci Dünya Savaşı'nda Doğu Afrika'ya yönelik faaliyetleri konu edilmektedir. Çalışmanın amacı Harbiye Nezareti'ne bağlı resmî bir birim olan Teşkilât-ı Mahsûsa'nın örtülü olarak faaliyet gösterdiği bölgelerden bir tanesini incelemektir. Ayrıca söz konusu çalışmada, Teşkilât-ı Mahsûsa tarafından Doğu Afrika'da yürütülen gayri nizamî harp, istihbarat ve propaganda faaliyetleri değerlendirilmektedir. Bu bağlamda Teşkilât-ı Mahsûsa'nın Sudan, Habeşistan ve Somali'de yerel unsurlarla kurduğu ilişkilere değinilmekte ve savaş koşulları çerçevesindeki bu ilişkiler tartışmaya açılmaktadır. Çalışmanın ileri sürdüğü tez; Birinci Dünya Savaşı'nda büyük güçlerin bir mücadele alanı hâline gelen Doğu Afrika'daki etki ve nüfuz mücadelesine Osmanlı Devleti'nin de Teşkilât-ı Mahsûsa üzerinden dâhil olduğudur. Bu çerçevede Doğu Afrika'da mevcut olan sömürgeciliğe karşı direniş hareketleri, Teşkilât-ı Mahsûsa tarafından mobilize edilerek; Cihad-ı Ekber ve İslâm birliği politikası doğrultusunda Osmanlı Devleti'ne müzahir bir hâle getirilmeye çalışılmış ve İtilâf Devletleri'ne karşı mücadeleye sevk edilmiştir. Öte yandan Doğu Afrika'daki faaliyetlerini Afrika Grupları Komutanlığı ile Habeşistan'daki Osmanlı Baş Şehbenderliği üzerinden yürütmüş olan Teşkilât-ı Mahsûsa'nın söz konusu cephedeki girişimlerinin; Mısır'ı merkez alan cephe gerisi faaliyetleri olduğu ve bu faaliyetlerin İtilâf Devletleri'nin Avrupa cephelerine kuvvet kaydırmalarını engellemeye yönelik olduğu belirtilmektedir. Çalışmada ayrıca Osmanlı Devleti'nin Teşkilât-ı Mahsûsa üzerinden Doğu Afrika'yla tesis ettiği siyasi ilişkiler de değerlendirilmekte ve Teşkilât-ı Mahsûsa'nın faaliyetleri doğrultusunda Doğu Afrika'daki münferit teşebbüslerin teşkilatlandırılarak cihada katılımını teşvik etme çabalarından bahsedilmektedir.
