Abstract:
Bu çalışmada Türk havacılık tarihinin halka yönelik yayın yapan ilk süreli yayını Tayyâre mecmûası konu edilmektedir. 1 Temmuz 1924'te İzmir'de yayımlanmaya başlayan mecmûanın sahibi ve müdürü Şakir Hazım, Kuvâ-yı Havâîyye Müfettişliği'nden ayrılan bir tayyâreci ihtiyat zabitidir. Genelde havacılığın özelde ise tayyârelerin önemini toplumun hemen her kesimine tanıtmak, havacılığın gelişimine hizmet etmek ve gençliği geleceğin havacılığına hazırlamak derginin temel hedeflerindendir. Ayrıca Tayyâre, yaptığı yayınlarla askerî havacılığın maddi olarak desteklenmesi ve tayyâre cemiyeti kurulması için de kamuoyu oluşturmaya çalışmıştır. Çalışmanın ileri sürdüğü tez Tayyâre mecmûasının yayın süresi içerisinde Türkiye'de havacılığın öneminin kavranması, tayyâreciliğin bir meslek olarak tanınması, benimsenmesi, sevilmesi ve askerî havacılığın desteklenmesinde etkisi olduğudur. Türk Tayyâre Cemiyeti'nin 16 Şubat 1925 yılında kurulmasından sonra Cemiyet yönetimi mecmûanın sahibi Şakir Hazım'la iletişime geçerek Tayyâre mecmûasını bünyesine dâhil etmiştir. Bu anlamda Tayyâre, Türk Tayyâre Cemiyeti'nin ilk yayın organı olma özelliğine de sahiptir. Mecmûa, Cemiyet bünyesine geçtikten sonra havacılık haberlerinin yanı sıra Türk Tayyâre Cemiyeti faaliyetleri ve farklı şehirlerdeki şubelerin etkinliklerine dair haberlere de yer vermiştir. Aynı zamanda edebiyatta havacılığın nasıl yer aldığına dair ilginç hikâye, şiir, hatırat literatürünün de mecmûada yer aldığı görülmektedir. Ayrıca bu çalışma Tayyâre'nin Türk havacılık tarihindeki önemine dikkat çekerek mecmûa üzerinden Cumhuriyet'in ilk yıllarında Türk havacılığının durumu, kamuoyundaki tayyâre algısı, havacılık alanında Türkiye'de ve Dünya'da meydana gelen gelişmelerin yanı sıra Türk Tayyâre Cemiyeti'nin ilk yılında yapmış olduğu çalışmalarla ilgili detaylı bilgiler içermesi bakımından da önem taşımaktadır. Çalışmada birincil kaynak olarak Tayyâre mecmûasının, 1 Temmuz 1924 ve 15 Nisan 1926 tarihleri arasında yayımlanan sayıları kullanılmıştır.
