Abstract:
Çağatay Edebiyatı'nın kurucusu kabul edilen Ali Şîr Nevâyî, engin ilim hayatı, yetiştirdiği şairler ve sunduğu eserlerle Türkçeye büyük katkılar sağlamış önemli bir şahsiyettir. Çağatay Türkçesi, Ali Şîr Nevâyî ile bir kültür dili seviyesine ulaşmıştır. Nevâyî'nin eserleri yalnızca Orta Asya Türkleri arasında değil Türk kültürünün hâkim olduğu geniş coğrafyalarda yüzyıllarca okutulmuş ve taklit edilmiştir. Bundan dolayı, Nevâyî sadece Çağatay Edebiyatı'nın değil Türk Edebiyatı'nın değerli bir siması ve tüm Türk kültürünün müstesna bir kimliği olarak değerlendirilmelidir. Ali Şîr Nevâyî'nin Türk edebiyatına sunmuş olduğu eserler doğrultusunda Özbekistan SSR Fenler Akademiyası tarafından 1983 yılında Taşkent'te Alişer Navåiy Asarlari Tilining İzåhli Luġati başlığıyla dört ciltten meydana gelen bir sözlük hazırlanmış ve E. İ. Fazılov tarafından düzenlenerek basımı yapılmıştır. Bahsettiğimiz bu seçkin eser, tez çalışmamızın temelini oluşturmaktadır. Genel çerçeve olarak çalışmamızın ilk bölümünde Çağatay Türkçesi ve Çağatay Türkçesi sözlükleri hakkında umumi bir bilgi verildikten sonra Ali Şîr Nevâyî'nin döneme olan etkisi ve eserlerine de değinilerek Çağatay Türkçesinin devamı mahiyetinde olan Özbekçe ve Özbeklerle ilgili verilen bilgilerin ardından ilk bölüm tamamlanmıştır. Çalışmamızın ikinci bölümünde, yukarıda adı geçen sözlüğün "B" maddesinin transkripsiyonu verilmiştir. Üçüncü bölümde -yani son bölümde- ise alanla ilgili çalışmış veya çalışacak olanlar için kolaylık sağlaması amacıyla madde karşılıkları üzerinden yola çıkarak anlaşılması güç kelimelerin bulunduğu bir sözlük çalışmasına yer verilmiştir. Sonuç kısmında ise sunulan bilgiler doğrultusunda bir değerlendirme yapılmıştır. Tez çalışmamızın hazırlanma aşamasında yararlanılan tüm kaynaklar ise kaynakça kısmına kaydedilmiştir.
